Η Βουλή των Ελλήνων, στις 24 Φεβρουαρίου 1994 με ειδική ανακήρυξη της, αναγνώρισε επίσημα την 19η Μαΐου, ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου από το τουρκικό κράτος, ψηφίζοντας ομόφωνα το ν. 2193/1994. Την 19η Μαΐου 2020 συμπληρώθηκαν 101 χρόνια από τη γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού.
Σε διεθνές επίπεδο η πρώτη ενέργεια στο πλαίσιο του ΟΗΕ προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης του εγκλήματος και τιμωρίας της γενοκτονίας έγινε στις 2 Νοεμβρίου 1946. Στη συνέχεια, το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ επεξεργάστηκε σχέδιο απόφασης (αρ.96), που ψηφίστηκε ομόφωνα από τη Γενική Συνέλευση, με το οποίο η γενοκτονία κηρύχτηκε διεθνές έγκλημα. Το Συμβούλιο ετοίμασε σχέδιο Σύμβασης για το έγκλημα της γενοκτονίας, το οποίο, εγκρίθηκε ομόφωνα από τη Γενική Συνέλευση και τέθηκε σε ισχύ το 1951. Σύμφωνα με τη Σύμβαση, ο όρος γενοκτονία σημαίνει: «την εκτέλεση ορισμένων ενεργειών με πρόθεση την καταστροφή-ολικώς ή μερικώς- μιας εθνικής, εθνολογικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας σαν τέτοια. Το άρθρο 1 της Σύμβασης αναφέρει ότι «η γενοκτονία θεωρείται, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, διεθνές έγκλημα είτε διαπράττεται σε καιρό ειρήνης ή πολέμου» και τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ αναλαμβάνουν την υποχρέωση «να προλάβουν και τιμωρήσουν» τη γενοκτονία.
Ο Έλληνες του Πόντου αποτελούσαν ένα εκλεκτό τμήμα του Ελληνισμού που ζούσε στα βόρεια της Μικράς Ασίας, μετά τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η άλωση της Τραπεζούντας το 1461 από τους Οθωμανούς δεν τους αλλοίωσε το φρόνημα και την ελληνική τους συνείδηση, παρότι ζούσαν αποκομμένοι από τον εθνικό κορμό. Γρήγορα οι Έλληνες του Πόντου κυριάρχησαν στην οικονομική ζωή της περιοχής, κάτι που συνδυάστηκε με τη δημογραφική και την πνευματική τους άνοδο. Οι Νεότουρκοι έδειξαν το σκληρό εθνικιστικό τους πρόσωπο, εκπονώντας ένα σχέδιο διωγμού των χριστιανικών πληθυσμών και εκτουρκισμού της περιοχής, επωφελούμενοι της εμπλοκής των ευρωπαϊκών κρατών στο Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Τούρκοι με πρόσχημα την «ασφάλεια του κράτους» εκτοπίζουν ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού στην αφιλόξενη μικρασιατική ενδοχώρα, μέσω των λεγόμενων «ταγμάτων εργασίας» («Αμελέ Ταμπουρού»). Αντιδρώντας στην καταπίεση των Τούρκων, τις δολοφονίες, τις εξορίες και τις πυρπολήσεις των χωριών τους, οι Ελληνοπόντιοι, όπως και οι Αρμένιοι, ανέβηκαν αντάρτες στα βουνά για να περισώσουν ό,τι ήταν δυνατόν. Το 1919 οι Έλληνες μαζί με τους Αρμένιους και την πρόσκαιρη υποστήριξη της κυβέρνησης Βενιζέλου προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα αυτόνομο ελληνοαρμενικό κράτος. Το σχέδιο αυτό ματαιώθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι εκμεταλλεύθηκαν το γεγονός για να προχωρήσουν στην «τελική λύση».
Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα για να ξεκινήσει τη δεύτερη και πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας, υπό την καθοδήγηση των γερμανών και σοβιετικών συμβούλων του. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 οι Ελληνοπόντιοι που έχασαν τη ζωή τους ξεπέρασαν τους 200.000, ενώ κάποιοι ιστορικοί ανεβάζουν τον αριθμό τους στις 350.000. Οι Έλληνες σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία, πριν την έναρξη των διωγμών, σε ήταν περίπου 2 με 2.2 εκατομμύρια. Στο χώρο του Πόντου ήταν περίπου 450.000. Στην επίσημη απογραφή του 1928 καταμετρήθηκαν, ως πρόσφυγες στην Ελλάδα, επισήμως, 1.2 εκατομμύρια. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των Ελλήνων που χάθηκαν στην περίοδο 1914-22, αυτών που αγνοείται η τύχη τους, είναι της τάξης των 700.000- 800.000, σε όλη την έκταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας».
Η Τουρκία μέχρι στιγμής δεν έχει αναγνωρίσει αυτό το έγκλημα, παρά το γεγονός ότι η διεθνής κοινότητα έχει φέρει στο φως και καταδικάσει τις συγκεκριμένες πράξεις αποτρόπαιης βαρβαρότητας και συστηματικής εξολόθρευσης αθώων πολιτών. Η προώθηση του ζητήματος αναγνώρισης της γενοκτονίας μέσα στην ίδια την τουρκική κοινωνία και στο εξωτερικό θα συμβάλει καθοριστικά στην αλλαγή και στη φιλελευθεροποίηση της κυρίαρχης τουρκικής πολιτικής κουλτούρας, που είναι μια κουλτούρα επεκτατισμού και κρατικής βίας, όχι μόνο έναντι των γειτόνων, αλλά και των ίδιων των πολιτών της χώρας.
Ο Δήμος Μετεώρων, αποτίοντας τον ελάχιστο φόρο τιμής και μνήμης στη θυσία του ποντιακού ελληνισμού αποφασίζει ως εκδηλώσεις μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, που θα πραγματοποιηθούν την 24η Μαΐου 2020, τα κάτωθι:
-Γενικό σημαιοστολισμό από την όγδοη πρωινή ώρα μέχρι τη δύση του ηλίου της 24ης Μαΐου 2020.
-Φωταγώγηση του Δημαρχείου Καλαμπάκας, κατά τις βραδινές ώρες της 24ης Μαΐου 2020 μέχρι τις πρωινές ώρες της επόμενης.
Ο Δήμαρχος Μετεώρων
Θεόδωρος Γ. Αλέκος
