DW: Ο χρυσοπληρωμένος Μπαχ

Προ ημερών πωλήθηκε σε δημοπρασία μία από τις τελευταίες χειρόγραφες παρτιτούρες του Γερμανού μπαρόκ συνθέτη Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Το πρελούδιο «Fuge und Allegro, σε Μι ύφεση μείζονα, BWV 998» άγγιξε το εξωπραγματικό ποσό των 2,5 εκατ. αγγλικών λιρών – πολύ μεγαλύτερο από τις αρχικές προσδοκίες.

Η παρτιτούρα, που χρονολογείται από το 1740 έως το 1745, είναι μεταξύ άλλων ένα από τα αγαπημένα κομμάτια των τσεμπαλιστών και των λαουτιστών. Όπως και άλλα κομμάτια του Μπαχ, έτσι και αυτό μπορεί να εκτελεστεί από περισσότερα από ένα όργανα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο ίδιος ο Μπαχ υποσημείωσε στην παρτιτούρα ότι το κομμάτι αυτό είναι γραμμένο για «λαούτο ή πληκτροφόρο όργανο». Οι πολύτιμες αυτές σελίδες άλλαζαν μέχρι το 1969 ιδιοκτήτη και από τότε είχαν χαθεί- μέχρι το καλοκαίρι του 2016 όταν άρχισαν να. Μετά από εκθέσεις στο Αμβούργο, στο Μόναχο, στο Ντίσελντορφ και στη Στουτγάρδη, εκτέθηκαν και στη Νέα Υόρκη και στην Ιαπωνία.

Τόσο ακριβό όσο και σπουδαίοι πίνακες ζωγραφικής
«Αν κρίνει κανείς από τις παρτιτούρες, ο συνθέτης φαίνεται να συνέθεσε το κομμάτι μονομιάς», εξηγεί ο Χανς-Κρίστοφερ Ράντεμαν, διευθυντής της Διεθνούς Ακαδημίας Μπαχ στη Στουτγάρδη. «Το είχε σημειώσει όλο στο μυαλό του και με τη βοήθεια της μνήμης το πέρασε στο χαρτί. Αυτό είναι ένα τεράστιο κατόρθωμα», συμπληρώνει ο Χανς-Κρίστοφ Ράντεμαν, στον οποίο είχε επιτραπεί παλαιότερα να μελετήσει τη συγκεκριμένη παρτιτούρα. «Ήταν σαν να παρατηρείς από κοντά ένα παλιό πίνακα», αναφέρει ο ίδιος ενδεικτικά.
Επίσης, οι ελάχιστες διορθώσεις πάνω στις παρτιτούρες αποδεικνύουν με πόση επιμέλεια δούλευε ο Μπαχ. Ο γραφικός χαρακτήρας του Μπαχ στη συγκεκριμένη παρτιτούρα είναι άνετος και ζωηρός, παρατηρεί ο Τόμας Βένινγκ, ειδικός στη μελέτη χειρογράφων και διευθυντής του τμήματος «Books & Manuscripts» στον οίκο Christie’s. Επίσης χαρτί ήταν στην εποχή του Μπαχ ακριβό και το συγκεκριμένο χειρόγραφο ξεχωρίζει για την ποιότητα του χαρτιού του, μολονότι έχει κιτρινίσει με την πάροδο των χρόνων, είναι πλέον σχεδόν σε καφετί απόχρωσι. Μόνο σε ελάχιστες άλλες συνθέσεις του, σύμφωνα με τον Βένινγκ, είναι γνωστό ότι ο Μπαχ χρησιμοποίησε ίδιο χαρτί.

Τα λιγοστά εναπομείναντα χειρόγραφα του Μπαχ

Tα χειρόγραφα του Μπαχ- μουσικές συνθέσεις γραμμένες εξολοκλήρου από το χέρι του Μπαχ- είναι πολύ σπάνια. Το μεγαλύτερο μέρος των έργων του που έχει διασωθεί υπάρχει πλέον μέσω ανατύπων ή σε χειρόγραφη μεν μορφή, που αποδίδεται όμως σε μελετητές του.
Οι γνήσιες παρτιτούρες του Μπαχ σώζονται σήμερα είτε ως σπαράγματα, είτε με τη μορφή ολοκληρωμένων τετραδίων.

Ο οίκος Christie’s διαθέτει μόλις 10 χειρόγραφα, εκ των οποίων έξι είναι καντάτες.
Ας σημειωθεί τέλος ότι ο Μπαχ άφησε ένα μεγάλο μέρος των χειρογράφων του στο μεγάλο του γιο Βίλχελμ Φρίντεμαν Μπαχ. Αυτός με τη σειρά του, όταν πέθανε ο πατέρας του, τα πούλησε για να ξεπληρώσει χρέη. Για τον λόγο αυτό, ένα τρίτο ή ένα τέταρτο των χειρογράφων του Μπαχ θεωρείται χαμένο.