Δίκτυο χωρίς μεσάζοντες… Πέντε χρόνια μετά

>«Η αλληλέγγυα προσφορά δεν έχει όρια και ημερομηνία λήξης» αναφέρει το μέλος του Δικτύου Αλληλεγγύη για όλους» Νικολέτα Σαλιάχη

>«Στόχος μας είναι η δημιουργία νέων μορφών συλλογικής δράσης, για την εξασφάλιση εργασίας» επισημαίνει

Δίκτυο χωρίς μεσάζοντες… Στα Τρίκαλα ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2012 κι επεκτάθηκε σε διάφορους τομείς προϊόντων, αγροτικής παραγωγής και μη.  Το κίνημα με τον καιρό απέκτησε δυναμική παρόλο που αρκετοί έκαναν λόγο για κάτι παροδικό, για να διαψευστούν από την πρακτική, αφού ακόμη και σήμερα πέντε χρόνια μετά, τα προϊόντα χωρίς μεσάζοντες, αλλά και η ανταλλακτική οικονομία χαίρουν της προτιμήσεως μεγάλης μερίδας καταναλωτών. Η ιδέα οι καταναλωτές να αγοράζουν σε φθηνές τιμές, παρακάμπτοντας τους μεσάζοντες και να ανταλλάσουν προϊόντα και υπηρεσίες κατέστησε περισσότερο από ποτέ επιτακτική την ανάγκη για εξεύρεση οργανωμένων λύσεων.

Συνέντευξη στη Βιβή ΜαργαρίτηΜια σχετικά μικρή ομάδα  αποτελεί τον  συμπαγή, δημιουργικό πυρήνα του δικτύου χωρίς μεσάζοντες. «Δίκτυο αλληλεγγύη για όλους» με διορθώνει το μέλος του Δικτύου Νικολέτα Σαλιάχη. «Είμαστε Δίκτυο ‘’αλληλεγγύη για όλους’’  με ένα ευρύ πεδίο δράσης και το ‘’χωρίς μεσάζοντες’’ αποτελεί κομμάτι αυτού. Έχουμε όμως καταγραφεί στην κοινωνία των Τρικάλων περισσότερο ως ‘’χωρίς μεσάζοντες’’, ίσως γιατί οι δράσεις αυτές έχουν άμεσο οικονομικό όφελος για τους συμμετέχοντες» διευκρινίζει μεταξύ άλλων.

Με την κ. Σαλιάχη είχα μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με τη λειτουργία του Δικτύου, την πορεία και το μέλλον του. Μάλιστα έχει ενδιαφέρον να υπογραμμίσω ότι στους άμεσους στόχους είναι η δημιουργία νέων μορφών συλλογικής δράσης, για την εξασφάλιση εργασίας αυτή τη φορά.

-Δίκτυο χωρίς μεσάζοντες… Πόσα χρόνια στα Τρίκαλα κ. Σαλιάχη;

–Κατ’ αρχήν, να διευκρινίσω ότι είμαστε Δίκτυο ‘’αλληλεγγύη για όλους’’ από  τον Νοέμβριο του 2012 (σχεδόν πέντε χρόνια) με ένα ευρύ πεδίο δράσης και το ‘’χωρίς μεσάζοντες’’ αποτελεί κομμάτι αυτού. Έχουμε όμως καταγραφεί στην κοινωνία των Τρικάλων περισσότερο ως ‘’χωρίς μεσάζοντες’’, ίσως γιατί οι δράσεις αυτές έχουν άμεσο οικονομικό όφελος για τους συμμετέχοντες, χαρακτηρίζονται από επαναληπτικότητα, σε αντίθεση με άλλες που γίνονται σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους (π.χ. σχολικά είδη, παιχνίδια, στήριξη σχολείου φυλακών κ.λπ.) ή γίνονται με πολλή προσοχή και διακριτικότητα και δε γνωστοποιούνται.

-Πόσα μέλη βρίσκονται πίσω από το Δίκτυο;

–Είμαστε μια σχετικά μικρή οµάδα, με κατά καιρούς εναλλαγές που διαθέτει όμως ένα συμπαγή δημιουργικό πυρήνα δέκα περίπου ανθρώπων και είναι ανοικτή σε όποιον/α πιστεύει στην ανθρώπινη αλληλεγγύη και αξιοπρέπεια. Η συνεισφορά, ειδικότερα όσων έχουν αδρανοποιηθεί, ήταν πολύτιμη για να φθάσουμε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα. Με τη συμβολή και άλλων εθελοντών – αλληλέγγυων, ανάλογα με την προγραμματισμένη κάθε φορά δράση, χωρίς ιδιοτέλεια, χωρίς υλικό κέρδος και με προσωπικό κόστος αρκετές φορές, με αγάπη και σεβασμό για τον συνάνθρωπο, η ομάδα αυτή συνεχίζει την προσπάθεια που ξεκίνησε πριν από πέντε περίπου χρόνια, κερδίζοντας χώρο στην τοπική κοινωνία.

«Πέντε χρόνια µετά, με µικρές και µεγάλες δράσεις, η προσπάθεια που ξεκίνησε με μοναδικό κίνητρο την αλληλεγγύη,  έδειξε ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένα δίχτυ προστασίας ενάντια στην ακρίβεια, στην αισχροκέρδεια, στη φτώχεια»

-Τι οδήγησε στη δημιουργία του;

-Αφορμή για τη δημιουργία του Δικτύου ήταν οι πρώτες συνέπειες της κρίσης και των μνημονίων με την εφαρμογή των μέτρων λιτότητας. Η κρίση αυτή, όχι μόνο δεν ξεπεράστηκε αλλά σύμφωνα και με την έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το έτος 2016, ‘’οικονομική και δημοσιονομική, μετά από οκτώ και πλέον χρόνια έχει μετεξελιχθεί σε κρίση ευρύτερα κοινωνική, αλλά με τάσεις και με χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής κρίσης’’ .

-Ποιοι οι σκοποί του;

-Από την αρχή της δράσης του το Δίκτυο έχει σκοπό:

• τη στήριξη των πολιτών όχι με όρους φιλανθρωπίας και πελατειακών σχέσεων αλλά με ενεργοποίηση, συμμετοχή και χειραφέτηση μέσα από την αυτοοργάνωση, και
• την αξιοποίηση της θέλησης κάποιων ανθρώπων για προσφορά και της αγωνιστικής τους διάθεσης για ν’ αλλάξουν οι συνθήκες που βιώνουμε.

Ειδικότερα, για το ‘’χωρίς μεσάζοντες’’ οι στόχοι παραμένουν ακόμη επίκαιροι όπως:

• Να βοηθήσει τους παραγωγούς για να προωθήσουν άμεσα τα εγχώρια προϊόντα τους, που συχνά αντικαθίστανται με άγνωστης προέλευσης και ποιότητας, σε πολύ υψηλότερες τιμές.
• Να βοηθήσει τους καταναλωτές, ιδιαίτερα στις πόλεις, να προμηθευτούν προϊόντα που ενώ παράγονται πολύ κοντά στους τόπους διαμονής τους, συνήθως δεν υπάρχουν στα σούπερ μάρκετ της περιοχής, σε τιμές χονδρικής.
• Να διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών.

-Ένα δίκτυο που ξεκίνησε δυναμικά στα Τρίκαλα. Ο κόσμος το πίστεψε;

-Πέντε χρόνια µετά, με µικρές και µεγάλες δράσεις, η προσπάθεια που ξεκίνησε με μοναδικό κίνητρο την αλληλεγγύη,  έδειξε ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένα δίχτυ προστασίας ενάντια στην ακρίβεια, στην αισχροκέρδεια, στη φτώχεια.

-Στις άλλες πόλεις αν δεν κάνω λάθος έχει ατονήσει.

-Οι πολλές δομές αλληλεγγύης και ειδικότερα οι κινήσεις ‘’χωρίς μεσάζοντες’’ ξεκίνησαν στις διάφορες περιοχές της χώρας σαν κινήσεις πολιτών χωρίς να έχουν όλες σαφή χαρακτηριστικά και στόχους. Στην πορεία, πολλές έχουν ατονήσει, υπάρχουν όμως και άλλες αρκετά ‘’δυναμικές’’ που συνεχίζουν και απ’ την εμπειρία τους προσπαθούμε ν’ αντλήσουμε γνώση.

-Προϊόντα σε τιμές χωρίς μεσάζοντες; Πόσο χαμηλότερες είναι οι τιμές;

–Η χαμηλότερη τιμή αποτελεί σίγουρα το κίνητρο για τους συμμετέχοντες και κυμαίνεται από 30% – 80%. Για μας όμως δεν είναι ο αυτοσκοπός αλλά η εξασφάλιση μια ‘’δίκαιης’’ τιμής για τους καταναλωτές, παρέχοντας μια ‘’δίκαιη’’ αμοιβή σ’ αυτούς που παράγουν.

-Πόσο δύσκολη είναι η οργάνωση κάθε δράσης;

–Κάθε εγχείρημα, ειδικά όταν γίνεται από ανθρώπους που δεν είναι του αντικειμένου έχει τις δυσκολίες του. Ξεπερνιούνται όμως όταν χαρακτηρίζονται από συλλογικότητα, ηθικές αξίες και ‘’επαγγελματισμό’’ με την έννοια της ανάλυσης της πραγματικότητας, της κατάθεσης  εναλλακτικών προτάσεων, της σύγκρισης μεταξύ τους και τέλος της αξιολόγησής τους.  Αρκετοί/ές από μας κουβαλάμε επιστημονική γνώση και επαγγελματική εμπειρία χρόνων (καθένας / καθεμιά στον τομέα του) που προσπαθούμε ν’ αξιοποιήσουμε και νομίζω ότι τα καταφέρνουμε.

-Στην τελευταία δράση σας ήταν η πρώτη φορά που ακυρώθηκε ένα μέρος της αφού οι παραγγελίες για το λάδι δεν ήταν ικανοποιητικές;

-Για ένα τόσο βασικό προϊόν για τις δράσεις ‘’χωρίς μεσάζοντες’’ όπως το λάδι ήταν πράγματι η πρώτη φορά που βρεθήκαμε στη δυσάρεστη θέση να ακυρώσουμε μέρος της δράσης μας.

-Σε μία ανακοίνωσή σας διακρίναμε την ανησυχία σας για την περαιτέρω πορεία του δικτύου; Έχει μέλλον;

-Ο μικρός αριθμός παραγγελιών για το συγκεκριμένο είδος μας ξάφνιασε. Σίγουρα μας προβληματίζει ως συλλογικότητα, περισσότερο ίσως πρέπει να προβληματίσει τους  ωφελούμενους – καταναλωτές, αλλά και τους παραγωγούς.

Όμως μια διάθεση προϊόντων, πετυχημένη ή μη, από μόνη της δεν μπορεί να καθορίσει την παραπέρα πορεία μιας κινηματικής δράσης. Εκείνο που μπορώ εγώ να σας διαβεβαιώσω είναι ότι η αλληλέγγυα προσφορά δεν έχει όρια και ημερομηνία λήξης. Πόσο μάλλον όταν κάθε φορά ο πήχης μπαίνει όλο και ψηλότερα.

«Η χαμηλότερη τιμή αποτελεί σίγουρα το κίνητρο για τους συμμετέχοντες και κυμαίνεται από 30% – 80%. Για μας όμως δεν είναι ο αυτοσκοπός αλλά η εξασφάλιση μια ‘’δίκαιης’’ τιμής για τους καταναλωτές, παρέχοντας μια ‘’δίκαιη’’ αμοιβή σ’ αυτούς που παράγουν»

-Είσαστε απογοητευμένη; Τι θα θέλατε να πείτε στους καταναλωτές;

–Η απογοήτευσή μου δεν είναι από τη συνέχιση ή μη του ‘’χωρίς μεσάζοντες’’, αλλά από τα στοιχεία των ερευνών που δείχνουν ότι ενώ το εισόδημά μας συνεχώς μειώνεται, τα κέρδη των πολυεθνικών αυξάνονται, οι ανισότητες διευρύνονται. Τα προβλήματα της φτώχειας και της εξαθλίωσης, πέρα από τις πολιτικές επιλογές που είναι καθοριστικές, στο βαθμό που μας αναλογεί, αντιμετωπίζονται συλλογικά και μέσα από συνέργειες με άλλες κοινωνικές ομάδες.

Είναι λοιπόν στο χέρι των καταναλωτών να αποκτήσουν ‘’καταναλωτική συνείδηση’’ και η όποια αγοραστική δύναμη τους έχει απομείνει, οφείλει να παραμένει και να φορολογείται εντός της χώρας. Η στήριξη αυτών που παράγουν, οδηγεί σε μείωση των εισαγωγών, ενδυνάμωση της τοπικής οικονομίας,  διάσωση θέσεων εργασίας και δημιουργία νέων ειδικά στον αγροτοδιατροφικό τομέα, στήριξη της ζωής στην ύπαιθρο. Έτσι, εξασφαλίζεται μια δικαιότερη κατανομή του παραγόμενου πλούτου κι αυτό το μήνυμα προσπαθεί να στείλει το Δίκτυο.

-Το Δίκτυο έχει έσοδα από τις δράσεις του;

–Δεν στηριζόμαστε σε χορηγίες εταιριών ή σε άλλα τέτοια ισοδύναμα μέτρα, δεν διοργανώνουμε τις κλασσικές εκδηλώσεις ‘’φιλανθρωπίας’’ (γκαλά μόδας ή ακριβά δείπνα), δεν διαχειριζόμαστε χρήματα. Διαχειριζόμαστε όμως τις προσφορές σε είδος των παραγωγών προς το Δίκτυο που είναι ανάλογες των διατιθέμενων ποσοτήτων και προσπαθούμε να το κάνουμε  με συλλογική δουλειά.

-Το δίκτυο εκτός από Δίκτυο χωρίς μεσάζοντες αποτελεί και δίκτυο «αλληλεγγύης για όλους»;

-Ως συλλογικότητα έχουμε συνεχώς στο μυαλό μας το μεγάλο πλαίσιο δράσης του Δικτύου και όχι μεμονωμένα το ‘’χωρίς μεσάζοντες’’. Οι στόχοι μετά από πέντε χρόνια μπαίνουν εκ νέου και το Δίκτυο οφείλει να πάρει πρωτοβουλίες για τη δημιουργία νέων μορφών συλλογικής δράσης, για την εξασφάλιση εργασίας αυτή τη φορά, που είναι το μεγάλο στοίχημα για μας. Αναπολώντας τις πρώτες μέρες, που ξεκινήσαμε χωρίς προηγούμενη εμπειρία και διαγράψαμε τη μέχρι τώρα πορεία, αναλογίζομαι, που μπορούμε να οδηγηθούμε αν τώρα ξεκινήσουμε, με την εμπειρία αυτοοργάνωσης που κουβαλάμε, να στήσουμε από κοινού με άνεργους δομές κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.

Δεν υπερασπίζομαι, παρότι τεχνικός, ότι τα κελύφη – κτίρια διαμορφώνουν κοινωνικές σχέσεις, σίγουρα όμως υποβοηθούν στην ανάδειξη και παραπέρα εξέλιξη των υπαρχουσών. Σ’ αυτή την κατεύθυνση οφείλουμε να κινηθούμε το επόμενο διάστημα, ώστε να εξασφαλισθεί, σε πρώτη φάση, ‘’στέγη’’ που θα αποτελέσει τη ‘’θερμοκοιτίδα’’ για όλες τις πειραματικές, μικρές κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, από ανέργους νέους που θέλουν να δημιουργήσουν τις δικές τους δουλειές. Και εδώ η συνεργασία με το Δήμο Τρικκαίων είναι απαραίτητη. 

-Στο παρελθόν είδαμε να στηρίζετε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες όπως οι πρόσφυγες.

–Δεν υποκαθιστούμε υπάρχοντες θεσμούς που είναι επιφορτισμένοι γι αυτό. Η στήριξή μας, ακόμη και όταν  είναι σε υλικά αγαθά, είναι συμβολική και στέλνει το μήνυμα της πίστης μας στην ανθρώπινη αλληλεγγύη και αξιοπρέπεια. Μ’ αυτή την έννοια ναι, συνεχίζουμε να στηρίζουμε τις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες και οι πρόσφυγες ανήκουν σ’ αυτές. Ήδη, με  αφορμή την 18η Μαρτίου, παγκόσμια μέρα δράσης κατά του ρατσισμού, φασισμού, πολέμου και φτώχειας, βρεθήκαμε στο χώρο του ‘’ατλάντικ’’ την Παρασκευή, εισπράττοντας την ευγνωμοσύνη τους για την προσφορά αγάπης και αλληλεγγύης.

-Προγραμματίζετε μία νέα δράση το επόμενο διάστημα;

-Είναι ευτύχημα για το δίκτυο να στηρίζεται στο έργο του από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης, που έχουν αναλάβει το επικοινωνιακό κομμάτι. Η όποια επόμενη δράση μας θα ανακοινωθεί μόλις αποφασιστεί.

-Που μπορούν να σας βρουν;

–Η αδυναμία απ’ την πλευρά του Δήμου, παρά τις συνεχείς οχλήσεις μας, να παραχωρήσει έναν χώρο για τις ανάγκες του Δικτύου, μας καθιστά ‘’άστεγους’’. Είμαστε άνθρωποι της καθημερινότητας, με επαγγελματικές υποχρεώσεις και ο ‘’ιδιωτικός’’ χώρος δουλειάς μας είναι και χώρος του Δικτύου με ότι αυτό συνεπάγεται (τηλέφωνα, έξοδα κ.λπ.).

-Ποιοι απαρτίζουν το ΔΣ;

-Δεν υπάρχει Δ.Σ. και εκλεγμένος πρόεδρος. Κάθε μέλος καταθέτει τη διαθεσιμότητά του και συμβάλλει ανάλογα με τις δυνατότητές του, το χρόνο που διαθέτει, το είδος της προσφοράς. Η άποψη όλων έχει την ίδια βαρύτητα κι εγώ καλούμαι να συντονίζω την όλη προσπάθεια.