Δ. Παπαστεργίου: «Δημιουργούμε το πλαίσιο για την αξιοποίηση των δεδομένων του δημοσίου προς όφελος των πολιτών» 

Υπερψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης με τα μέτρα εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) 2022/868 (Πράξη για τη διακυβέρνηση δεδομένων – Data Governance Act).

Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου υπογράμμισε: «Ξεκινάμε με βάση ότι όλα τα δεδομένα πρέπει είναι ανοιχτά εκτός από τα προστατευόμενα. Σκεφτείτε για παράδειγμα τι θα συναντήσει σήμερα ένα ερευνητικό κέντρο, ένα πανεπιστήμιο, μια εταιρία που θέλει να κάνει έρευνα για τον καρκίνο του μαστού και αναζητά δεδομένα. Πολύ επιεικώς, θα δυσκολευτεί πάρα πολύ. Με το Datα Governance Act δημιουργούμε τις συνθήκες, ώστε όλοι να έχουμε ισότιμα πρόσβαση στα δεδομένα, σε ανωνυμοποιημένη φυσικά μορφή. Τι εννοώ; Οι μεγάλοι πάροχοι έχουν δικά τους δεδομένα, πιθανώς δε θα χρειαστούν του ελληνικού δημοσίου για να χαράξουν πολιτικές ή προϊόντα. Οι μικροί, οι νεοφυείς επιχειρήσεις είναι αυτοί που θέλουν δεδομένα και αυτούς κυρίως βάζει στο «παιχνίδι» ο Κανονισμός, προκειμένου πλέον όλοι στο πλαίσιο ενός υγιούς ανταγωνισμού, να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά», τονίζοντας παράλληλα τη σημασία τους και για την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. «Η ΤΝ πέρα από υποδομές, όπως ο υπερυπολογιστής «ΔΑΙΔΑΛΟΣ», για τον οποίο χθες υπογράψαμε τις συμβάσεις και ξεκινάει η κατασκευή του, χρειάζεται και πλήθος δεδομένων, ώστε να ανθίσει προς όφελος των πολιτών».

Συνεχίζοντας, ο Υπουργός, Δημήτρης Παπαστεργίου ανέφερε πως: «Στην ουσία δημιουργούμε ένα ενιαίο σημείο ενημέρωσης-πληροφόρησης και εξυπηρέτησης για τα δεδομένα του δημοσίου που είναι το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Δεν θα μαζέψουμε τα ίδια τα δεδομένα, τα οποία θα συνεχίσουν να ανήκουν στους Οργανισμούς και τους Φορείς που τα διαθέτουν. Εμείς ερχόμαστε πρακτικά, να διαμεσολαβήσουμε και να ενημερώσουμε-στηρίξουμε τον εκάστοτε φορέα με την παροχή τεχνικής και νομικής βοήθειας στις αποφάσεις που θα πάρει για τα δεδομένα του, τηρώντας τη βασική αρχή ότι πρέπει να ανοίξουμε δεδομένα για να μπορέσουμε να προσφέρουμε περαιτέρω υπηρεσίες και προϊόντα. Πάντα με ένα πολύ αυστηρό πλαίσιο, με απόλυτο σεβασμό στα προστατευόμενα δεδομένα. Ο ίδιος ο Κανονισμός προβλέπει πρόστιμα που φτάνουν τα 100 χιλ. ευρώ, ενώ και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα επιβάλλει πρόστιμα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της».

Επισημαίνεται ότι βασικό στόχος της «Πράξης για τη διακυβέρνηση δεδομένων» είναι η επαναχρησιμοποίηση από φυσικά ή νομικά πρόσωπα των δεδομένων του δημοσίου εκτός του αρχικού τους σκοπού. Τα δεδομένα του δημοσίου τομέα αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο με μεγάλη αξία για την οικονομία, την κοινωνία και τη δημόσια διοίκηση.

Στο πλαίσιο αυτό προβλέπονται μεταξύ άλλων στο νομοσχέδιο: α) Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ως αρμόδιος φορέας για την παροχή τεχνικής και νομικής καθοδήγησης στους φορείς του Δημοσίου σε σχέση με την περαιτέρω χρήση δεδομένων που αυτοί έχουν στην κατοχή τους, β) Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων που αποσκοπούν στη δημιουργία εμπορικών σχέσεων μεταξύ υποκειμένων και κατοχών δεδομένων και χρηστών δεδομένων με τεχνικά, νομικά ή άλλα μέσα. Με άλλα λόγια, αποτελούν «ενδιάμεσους», οι οποίοι φέρνουν σε επαφή πιθανούς χρήστες δεδομένων με τους κατόχους των εν λόγω δεδομένων, γ) Οι οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων που συλλέγουν και διαχειρίζονται δεδομένα που παρέχονται από τους κατόχους τους οικειοθελώς και χωρίς αμοιβή, για την επίτευξη στόχων δημοσίου συμφέροντος, όπως η δημόσια υγεία και η επιστημονική έρευνα, δ) Η δημιουργία δικτύου «Υπευθύνων για τη Χρήση Δεδομένων» (Data Officers), οι οποίοι θα έχουν ολοκληρωμένη εικόνα για τη διαθεσιμότητα και την κατάσταση των δεδομένων του φορέα τους και θα αποτελούν σημείο επαφής για κάθε σχετικό ζήτημα.

Παραδείγματα εφαρμογής του νέου πλαισίου διακυβέρνησης δεδομένων

• Μια startup στον τομέα της αγροτεχνολογίας ζητά από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων πρόσβαση σε δεδομένα που αφορούν τις καλλιέργειες, για να εξάγει στοιχεία για την παραγωγικότητα διαφόρων ποικιλιών, την αντοχή τους σε ξηρασία και τη βέλτιστη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, με σκοπό να αναπτύξει νέες τεχνικές που θα βελτιώσουν τη βιωσιμότητα των καλλιεργειών και την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. Το Υπουργείο εξετάζει το αίτημα και επιτρέπει τη χρήση τους, διασφαλίζοντας πλήρως την προστατευόμενη φύση ορισμένων κατηγοριών δεδομένων.
• Ερευνητικό κέντρο που ασχολείται με την κλιματική αλλαγή επιθυμεί πρόσβαση σε δεδομένα σχετικά με την ενεργειακή κατανάλωση των νοικοκυριών στην Ελλάδα για θέρμανση. Δεν υπάρχουν όμως χρήσιμα δεδομένα που να τηρούνται από το Δημόσιο. Πολλοί πολίτες ενδιαφέρονται να συνεισφέρουν με τρόπο που διασφαλίζει την ιδιωτικότητά τους, δεν γνωρίζουν όμως πού να απευθυνθούν. Οι πολίτες μπορούν να απευθυνθούν σε καταχωρισμένη οργάνωση αλτρουισμού δεδομένων, η οποία έχει αναγνωρισθεί από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Η οργάνωση αυτή διασφαλίζει την ιδιωτικότητα των δεδομένων των πολιτών, και εγγυάται ότι τα δεδομένα που αυτοί εθελοντικά προσφέρουν δεν θα χρησιμοποιηθούν για κερδοσκοπικούς σκοπούς, αλλά μόνο για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος (όπως η καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης).
• Μια startup που έχει αναπτύξει μια πλατφόρμα που χρησιμοποιεί Τεχνητή Νοημοσύνη για να βοηθά υποψήφιους εργαζομένους να συνδέονται με την αγορά εργασίας, ζητά να αποκτήσει πρόσβαση σε δεδομένα σχετικά με την αγορά εργασίας, τις δεξιότητες εργαζομένων και τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας, ώστε να βελτιώσει την ακρίβεια των αποτελεσμάτων της. Το αίτημά της αφορά ανωνυμοποιημένα δεδομένα που έχουν στην κατοχή τους φορείς του δημοσίου, όπως δεδομένα για ανοιχτές θέσεις εργασίας και ιστορικά στοιχεία για τις μεταβάσεις εργαζομένων μεταξύ διαφορετικών επαγγελμάτων. Οι δημόσιοι φορείς αξιολογούν το αίτημα βάσει της Πράξης για τη Διακυβέρνηση δεδομένων και επιτρέπει τη χρήση τους, διασφαλίζοντας πλήρως την προστατευόμενη φύση ορισμένων κατηγοριών δεδομένων. Η Πράξη για τη Διακυβέρνηση Δεδομένων επιτρέπει στη startup να αξιοποιήσει δημόσια δεδομένα με διαφάνεια και ασφάλεια, ενισχύοντας τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για κοινωνικά ωφέλιμες εφαρμογές, όπως η βελτίωση των υπηρεσιών εύρεσης εργασίας.

Ειδικές Διατάξεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι με το νομοσχέδιο θεσμοθετείται η εφαρμογή «ΜyStreet» για τον έλεγχο της αυθαίρετης χρήσης κοινόχρηστων χώρων. Συγκεκριμένα, οι πολίτες θα μπορούν μέσω του «MyStreet», το οποίο θα εγκαθιστούν δωρεάν στα κινητά τους, να αναζητούν πληροφορίες για τις παραχωρήσεις δημοσίου χώρου μέσω ειδικά διαμορφωμένου χάρτη και να υποβάλλουν σχετική καταγγελία, όταν διαπιστώνουν αυθαίρετη χρήση κοινόχρηστων χώρων, όπως πεζοδρόμιων και πλατειών, με τραπεζοκαθίσματα καταστημάτων. Επίσης, αναπτύσσεται το «Μητρώο Καταχώρισης Αδειών Χρήσης Κοινόχρηστων Χώρων», στο οποίο οι Δήμοι θα καταχωρίσουν τις άδειες των καταστημάτων που βρίσκονται εντός των ορίων τους και μέσω του οποίου δίδεται η δυνατότητα εντοπισμού του τμήματος που καταλαμβάνεται αυθαίρετα. «Θέλουμε δημόσιο χώρο ελεύθερο και προσβάσιμο για όλους. Όπως με το “MyCoast” διασφαλίζουμε από πέρυσι το καλοκαίρι την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στις παραλίες, το ίδιο θα κάνουμε με το “MyStreet” για τους κοινόχρηστους χώρους», ανέφερε ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου. 

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο Υπουργός, Δημήτρης Παπαστεργίου στη διάταξη του νομοσχεδίου, που αφορά την εισαγωγή της Θυρίδας του Πολίτη στο ψηφιακό πορτοφόλι Gov.gr Wallet. «Έχουμε πλέον ένα πολύ πιο άμεσο τρόπο επικοινωνίας μεταξύ των πολιτών και του κράτους. Οι πολίτες θα ενημερώνονται άμεσα για δικαιώματα και υποχρεώσεις» δήλωσε, υπογραμμίζοντας παράλληλα τη σημασία του Προσωπικού Αριθμού, ο οποίος βάσει σχετικής διάταξης θα αναγράφεται στα δελτία αστυνομικής ταυτότητας των πολιτών. «Ο Προσωπικός Αριθμός έρχεται για να καθαρίσει τα μητρώα και να δώσει τέλος στην ταλαιπωρία, που προέκυπτε λόγω λάθος ή διαφορετικής αναγραφής των στοιχείων μας στα τέσσερα δημόσια μητρώα», σημείωσε μεταξύ άλλων ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου.