Η ΑUKUS, η ειδική συμφωνία ασφαλείας που ανακοίνωσαν ΗΠΑ, Βρετανία, Αυστραλία, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν απο κοινού την απειλή της Κίνας, προκαλεί αντιδράσεις και αλλάζει το παγκόσμιο γεωπολιτικό σκηνικό.
Η συμφωνία AUKUS ειναι ευρύτερη και έρχεται να συμπληρώσει τη λεγόμενη συμφωνία των «Πέντε Ματιών», όπως ονομάζεται η συμμαχία στον τομέα των μυστικών υπηρεσιών ΗΠΑ, Βρετανίας, Νέας Ζηλανδίας, Αυστραλίας και Καναδά. Μπορεί μάλιστα να καθορίσει τη μελλοντική προσέγγιση ασφαλείας στην νευραλγικής σημασίας περιοχή Ινδίας-Ειρηνικού.
Σημείο κλειδί της το γεγονός οτι η Αυστραλία θα μπορεί να κατασκευάσει έναν πυρηνικό υποβρύχιο στόλο, γεγονός που αλλάζει εντελώς το παιχνίδι στο περιβάλλον ασφαλείας του Ινδο-Ειρηνικού. Η Καμπέρα ανακοίνωσε σήμερα ότι θα επιδιώξει την ανάπτυξη οκτώ πυρηνικών υποβρυχίων.
Για όσους μελετούν την ιστορία του Ψυχρού Πολέμου, η νέα πρωτοβουλία της Ουάσινγκτον με το Λονδίνο και την Καμπέρα-γνωστή με το ακρωνύμιο «Aukus»-θυμίζει μια συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών που υπογράφηκε πριν από 75 χρόνια.
Αυτή η συμφωνία είναι πλέον ευρύτερα γνωστή ως η συνεργασία των “Πέντε Ματιών”. Όταν το επτάσέλιδο πλήρες κείμενο της συμφωνίας UKUSA-όπως ήταν αρχικά γνωστή-κυκλοφόρησε τελικά τον Ιούνιο του 2010, το περιοδικό Time τη χαρακτήρισε ως ένα από τα σημαντικότερα έγγραφα του Ψυχρού Πολέμου που «αποκαλύπτει ένα από τα θεμέλια της ειδικής σχέσης που εξακολουθούν να έχουν το Ηνωμένο Βασιλείο και οι ΗΠΑ και παραμένει πολύτιμη».
Σε αντίθεση όμως με τη συμφωνία UKUSA της εποχής του ψυχρού πολέμου, η συμμαχία Aukus δίνει μεγάλη έμφαη στην ασφάλεια και την τεχνολογία. Έρχεται σε μια εποχή που πολλές πρωτεύουσες της Δύσης επανεξετάζουν τις σχέσεις τους με την Κίνα.
Μέχρι πρόσφατα, η Αυστραλία, για παράδειγμα, επέμενε σε μια στρατηγική «αντιστάθμισης» στην μεταβαλλόμενη περιφερειακή δυναμική. Κάποια στιγμή, η Καμπέρα αποχώρησε από το Quad, μια στρατηγική συμμαχία με την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ και την Ινδία.
«Η συμφωνία αυτή αφορά την επένδυση στη μεγαλύτερη πηγή δύναμης, τις συμμαχίες μας και την ενημέρωση για την καλύτερη αντιμετώπιση των απειλών του σήμερα και του αύριο», δήλωσε ο Τζο Μπάιντεν χθες.«Πρόκειται για τη σύνδεση των υπαρχόντων συμμάχων και εταίρων της Αμερικής με νέους τρόπους».
Ωστόσο, δεν άφησε αμφιβολίες για τη χώρα που στοχεύει η συμφωνία Aukus. Μετά την εννέαλεπτή κοινή ανακοίνωσή του με τον Σκοτ Μόρισον και τον Μπόρις Τζόνσον, οι δημοσιογράφοι τον ρώτησαν: «Ενημερώσατε τον Πρόεδρο Σι Σινπίνγκ όταν μιλήσατε μαζί του την περασμένη εβδομάδα; Όλα αυτά αφορούν την Κίνα;».
Οι αναλυτές ειναι βέβαιοι. Ένα τέτοιο βήμα δείχνει στο Πεκίνο ότι οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν όλη τους την επιρροή για να δημιουργήσουν νέα εμπόδια και να αντισταθμίσουν τις κινεζικές φιλοδοξίες στην περιοχή. Θέλουν να περιορίσουν την Κίνα, λένε.
Η απάντηση της Κίνας
Ο Νταλί Γιανγκ, ειδικός στην κινεζική εξωτερική πολιτική στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, συμφωνεί. «Από την σκοπιά του Πεκίνου, αυτή η τριμερής πρωτοβουλία είναι ένας ακόμη συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ», είπε. Και πρόσθεσε: «Τα τελευταία δύο χρόνια, πολλές προσπάθειες της κινεζικής διπλωματικής κοινότητας έγιναν για να προσπαθήσουν να αποτρέψουν κάτι τέτοιο», δήλωσε ο Γιανγκ.
Η Κίνα ειναι βέβαιο πως εξοργίστηκε από το πρόσφατα ανακοινωθέν αμυντικό σύμφωνο μεταξύ Αυστραλίας, ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε ο πολιτικός συντάκτης του 9News, Κρις Ούλμαν. Χωρίς αμφιβολία θα έχουμε σύντομα την απάντηση του Πεκίνου, θεωρεί.
Οπως και να ‘χει προσθέτει αυτη τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη ένας τεράστιος γεωστρατηγικός χορός αυτή τη στιγμή. «Ένας χορος εξαιρετικά επικίνδυνος. Αποκτάς νέα ικανότητα, κάνις το βήμα σου και περιμένεις αντίδραση από κάπου αλλού λέει ο Ούλμαν.
Το μέλλον της συμφωνίας
Στο μεταξύ, το Πεκίνο προσπαθεί επίσης να εδραιώσει τους δεσμούς του με άλλες χώρες, με την ελπίδα ότι θα μπορούσαν να παραμείνουν όσο το δυνατόν πιο ουδέτερες όταν πρόκειται για συμφωνίες ενάντια στα συμφέροντά του.
Το αν η πρωτοβουλία Aukus θα πετύχει τελικά παραμένει ένα ερώτημα. Άλλωστε, η προεδρία Τραμπ έδειξε στους εταίρους της Αμερικής πώς οι πολυμερείς πρωτοβουλίες μπορούν να αλλάξουν εν μία νυκτί με την αλλαγή φρουράς στην Ουάσινγκτον.
Αλλά αν αυτή η πρωτοβουλία επιβιώσει, μπορεί να δείξει το σχήμα μιας πιθανής μελλοντικής στρατηγικής ασφάλειας στην περιοχή Ινδίας-Ειρηνικού καθώς ο Μπάιντεν ενώνει συμμάχους και εταίρους για την αντιμετώπιση των «απειλών του 21ου αιώνα», δήλωσε ο Γιούκα Κομπαγιάσι από τη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών στο Λονδίνο.
«Με μια πρώτη ματιά μοιάζει με μια παραδοσιακή εταιρική σχέση ασφάλειας, ωστόσο αν κοιτάξετε άλλους τομείς που αναφέρει- τον κυβερνοχώρο και την τεχνητή νοημοσύνη, για παράδειγμα, αντικατοπτρίζουν την πρωτοβουλία της Κίνας Μία Ζώνη Ένας Δρόμος. Καλύπτει περισσότερο από την ασφάλεια και αφορά την αποτροπή», εξηγεί ο Κομπαγιάσι.
Στρατηγική «μαστίγιο και καρότο»απέναντι στο Πεκίνο;
Με την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, βλέπουμε την Ουάσινγκτον να ανανεώνει με άλλους τρόπους την επιρροή της στην Ασία. Ομοίως, το Ηνωμένο Βασίλειο προωθεί την ταυτότητά του ως «Παγκόσμια Βρετανία», με πιο φιλόδοξους στόχους, με το βλέμμα και στην περιοχή Ινδίας-Ειρηνικού οπως φάνηκε στην φετινή έκθεση Integrated Review.
Aνώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι επιμένουν ότι η πρωτοβουλία αφορά στη «διατήρηση και τη βελτίωση της αποτροπής». Πρόκειται για μια αφήγηση για την Κίνα που διαμορφώνεται όταν πρόκειται για την ασφάλεια αυτές τις μέρες: δεν πρόκειται για αντιπαράθεση, αλλά περισσότερο για αποτροπή και συνεργασία της Δύσης απέναντι στο Πεκίνο.
Κάποιοι λένε επίσης ότι με τη διάσκεψη COP26 για την κλιματική αλλαγή προ των πυλών, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο ειδικότερα, θα ήθελαν να φέρουν την Κίνα στο πλευρό τους για να δείξουν ότι μια σχέση ανταγωνιστική, αλλά και συνεργατική είναι βιώσιμη στην πράξη.
Το βασικό ερώτημα είναι πόσο μακριά μπορεί να φτάσει ο Μπάιντεν με αυτήν τη στρατηγική διπλής πορείας, ενεργώντας πιο ανταγωνιστικά από πολλές απόψεις και ταυτόχρονα δείχνοντας στο Πεκίνο ότι εξακολουθεί να επιθυμεί να συνομιλήσει μαζί του και να συνεργαστεί σε άλλα θέματα”.
Θα ενδιαφερθεί άραγε η Κίνα για τις συνεργατικές διαστάσεις αυτής της στρατηγικής διπλής διαδρομής; Λίγες ημέρες πριν από την ανακοίνωση της Τετάρτης, ο Μπάιντεν και ο Σι Τζινπίνγκ πραγματοποίησαν είχαν την πρώτη τους τηλεφωνική συνομιλία εδώ και επτά μήνες. Σύμφωνα με τους Financial Times, ο Αμερικανός πρόεδρος πρότεινε μια πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση, αλλά ο Κινέζος ηγέτης δεν απάντησε.
Με πληροφορίες απο Guardian,BBC, 9 News
