Άνω και Κάτω Λαψίστα: Τα χωριά που βρίσκονταν κάποτε δίπλα σε μια λίμνη
Ανω και Κάτω Λαψίστα: Δύο οικισμοί στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων που έγιναν επίσημα ξεχωριστές κοινότητες από το 1936. Εκτιμάται δε ότι η Άνω Λαψίστα είναι νεότερος οικισμός.
Το τοπωνύμιο «Λαψίστα» εμφανίζεται με τον τύπο «Λεαυσίστα» σε χρυσόβουλο του 1319. Σε άλλο χρυσόβουλο, του 1321, αναφέρεται με τον τύπο «Λαυσίστα».
Για την προέλευση της ονομασίας, άρα και για τη σημασία της, υπάρχουν διιστάμενες απόψεις.
Ο ιστοριοδίφης Στέφανος Μπέττης έχει υποστηρίζει ότι το τοπωνύμιο είναι σλάβικο. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρει ότι η ρίζα του τοπωνυμίου βρίσκεται σε σλάβικη λέξη που σημαίνει «καλάμι». «Πράγματι το χωριό ευρισκόμενο στις όχθες της άλλοτε ομώνυμης λίμνης είχε πλήθος τέτοιων φυτών σε αυτοφυή κατάσταση. Συνεπώς η ερμηνεία του τοπωνυμίου είναι η πλέον σωστή, μη επιδεχόμενη ούτε την παραμικρή αντίρρηση» τονίζει. Και καταλήγει στο συμπέρασμα: Ότι το τοπωνύμιο Λαψίστα θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «Καλαμοχώρι» ή «Καλαμιώνας».
Η «ομώνυμη λίμνη» ήταν η λίμνη της Λαψίστας, η οποία επικοινωνούσε κάποτε με τη λίμνη Παμβώτιδα. Τη δεκαετία του ’50 έγινε η αποξήρανση της λίμνης και, στη θέση της, προέκυψε ο κάμπος της Λαψίστας.
Διαβάστε: Όταν υπήρχε η «Μικρά Λίμνη»
Τα περί «Καλαμοχωρίου» ή «Καλιαμώνα» είναι, ωστόσο, συζητήσιμα.
Υπάρχει η άποψη του καθηγητή Γλωσσολογίας Κώστα Ευ. Οικονόμου πως η προέλευση της ονομασίας του τοπωνυμίου είναι αλβανική. Επισημαίνει δε πως για την εξήγηση της ονομασίας θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι τύποι του 14ου αιώνα -Λεαυσίστα και Λαυσίστα. Ο πρώτος τύπος προέρχεται από αλβανική λέξη που σημαίνει «λειρί, λοφίο (του πετεινού)». Ένας τύπος «που ως γεωγραφικός όρος θα μπορούσε να ονομάσει μικρά αλληλοδιάδοχα υψώματα όπως αυτά υπάρχουν από το Καστρί (όπου η αρχαία Πασσαρώνα) στην κοινότητα Γαρδίκι μέχρι τα υψώματα της Πρωτόπαπας…», όπως αναφέρει στην εργασία του «Τα οικωνύμια του Νομού Ιωαννίνων-Γλωσσολογική εξέταση».
Στη συνέχεια, σύμφωνα με την ερμηνεία του, ακολούθησαν, με γλωσσικές μετατροπές, οι επόμενοι τύποι Λαυσίστα και τέλος Λαψίστα.
