Το Ανήλιο είναι ένα ορεινό , βλαχόφωνο χωριό του νομού Ιωαννίνων . Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.060 μ. στις πλαγιές της βόρειας Πίνδου , απέναντι από το Μέτσοβο ,και στη σκιά της βουνοκορφής «Φατζέτου» της Πίνδου. Η βλάχικη ονομασία του είναι «kiare» . Κιάρε στα βλάχικα, σημαίνει το ανήλιαγο μέρος … Στο άκουσμα τού ονόματος αυτό που περνά από το μυαλό σαν πρώτη εικόνα ,φαντάζει ένα μέρος σκιερό , χωμένο βαθιά μέσα στην βουνοπλαγιά. Φυσικά αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα ,το χωριό βρίσκεται σε να πανέμορφο και ηλιόλουστο μέρος , με την θέα τόσο του φυσικού πλούτου ,που κάθε εποχή είναι και ξεχωριστή ,όσο με τη θέα του παραδοσιακού, κοσμοπολίτικου και γραφικού Μετσόβου, να το κάνει μοναδικό…Picture
Για πρώτη φορά , ιστορικά , το συναντάμε το 1674 σε επίσημο έγγραφο της τουρκικής δημόσιας διοίκησης όπου αποτέλεσε τον έναν από τους δύο μαχαλάδες του Μετσόβου. Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας απολάμβανε προνόμια και είχε σχετική αυτονομία και τοπική αυτοδιοίκηση.
Φυσικά είναι σίγουρο το Ανήλιο ότι προϋπήρχε, αφού ιστορικά έχει καταγραφεί η παρουσία των Βλάχων, στην περιοχή μας, πολύ νωρίτερα. Η ιστορία αναδεικνυόταν στον μεγάλο πρωταγωνιστή της παραχώρησης των Σουλτανικών προνομίων (1659- 1795).
Απελευθερώθηκε, από τους Τούρκους, 31 Οκτωβρίου του 1912, ομού μετά του
Μετσόβου και των γειτονικών χωριών.
Κατά τον Πουκεβίλ, κατοικήθηκε από βλαχόφωνο κτηνοτροφικό πληθυσμό τον
10ο αιώνα, όταν και αναφέρονται για πρώτη φορά οι λατινόφωνοι κάτοικοι
(από εποχής της έλευσης των Ρωμαίων στην Ελλάδα, το 167 π.Χ), με την
ονομασία Βλάχοι).
Μέχρι το 1924 μαζί με το Μέτσοβο και έκτοτε αποτέλεσε ξεχωριστή Κοινότητα
έως το 1998 οπότε συνενώθηκε σε Δήμο με το Μέτσοβο, το Ανθοχώρι και το
Βοτονόσι (νόμος Καποδίστριας) και το 2010 (νόμος Καλλικράτης) που
προστέθηκε και ο Δήμος Εγνατίας (Χρυσοβίτσα , Μικρό και Μεγάλο Περιστέρι,
Μικρή και Μεγάλη Γότιστα, Σίτσαινα, Πέτρα), καθώς και η Μηλιά.
Σήμερα, το Ανήλιο, είναι ζωντανό χωριό με περίπου 1.000 ψυχές ανθρώπων,
καταστήματα εστίασης και διασκέδασης, ξενοδοχείο 4 αστέρων, ενοικιαζόμενα
δωμάτια, Νηπιαγωγείο και Δημοτικό Σχολείο, Πολιτιστικό Σύλλογο (πρόσφατα
δρύθηκε και ο Μορφωτικός – Ορειβατικός Σύλλογος), Αθλητικό Σωματείο (ΑΟ
Ρόνα).
Επτά χλμ από το χωριό (άσφαλτος) , υπάρχει το Χιονοδρομικό Κέντρο Ανηλίου
(υψόμετρο 1700 – 1900μ) , που άρχισε να κατασκευάζεται στα τέλη της 10ετίας
του ’90, καί λειτουργεί επισήμος από τον Δεκέμβρη του 2012 .
Το Ανήλιο, με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις του (ξυλοβιοτεχνίες) , είναι το
πρώτο σε παραγωγή μελισσοκομικών κυψελών στην Ελλάδα και από τα πρώτα σε παραγωγή βαρελιών.
Υπάρχει αξιόλογη κτηνοτροφία στα απέραντα βοσκοτόπια (αιγοπρόβατα ,
βοοειδή) και παράγονται ακόμη, τυροκομικά προϊόντα, μέλι, καρύδια, τσάι,
ρίγανη κ.λπ,
Απέχει από το Μέτσοβο 4,5 χλμ, ενώ με την κατασκευή της Εγνατίας που
διέρχεται μέσα από τα σπλάχνα του, με σήραγγα 2,2 χλμ, απέχει 20′ από τα
Γιάννενα, μία (1) ώρα από την Ηγουμενίτσα, 20′ από τα Γρεβενά, 1.30 ώρα από την Θεσσαλονίκη. ενώ επικοινωνεί με τα χωριά τουΑσπροποτάμου (Χαλίκι, Ανθούσα, Καλλιρρόη, Γαρδίκι, Αγία Παρασκευή(Τζούρτζια), Πολυθέα, Κρανιά κ.ά), με. δρόμο, μέσα από απείρου φυσικού κάλλους, ενώ πρόσβαση (από το Χαλίκι, 20χλμ) υπάρχει καιπρος Καλλαρύτες (άλλα 24χλμ).
Η οξιά, το πεύκο, το έλατο κυριαρχούν στα δάση του (περίπου 22.000 στρέμματα η. έκταση).
Το πανηγύρι του χωριού γίνεται στις 26 Ιουλίου (Αγίας Παρασκευής), όπως
καθιερώθηκε επίσημα το 1983
Το 1854 το χωριό καταστράφηκε μετά από την αποτυχημένη προσπάθεια για απελευθέρωση από το επαναστατικό κίνημα του Θοδωράκη στην Ήπειρο.
