Άγγελος Παπαβασιλείου: «Πολίτικες νοοτροπίες και ιδεοληψίες κατέστρεψαν τη γενιά μας και μας έκαναν οικονομικούς μετανάστες»

Ο Τρικαλινός πολιτικός μηχανικός που διαπρέπει στο Αμπερντήν της Σκωτίας σε μία κατάθεση ψυχής-«Πάντα έχω τα Τρίκαλα στην καρδιά μου» μας λέει

Ο Τρικαλινός Άγγελος Παπαβασιλείου είναι από τις περιπτώσεις εκείνων των επιστημόνων που άφησαν την Ελλάδα για να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον στο εξωτερικό και τα κατάφερε λαμπρά. Πολιτικός Μηχανικός / Μηχανικός Διαχείρισης Έργων  έχει δεκαεπτάχρονη εμπειρία πάνω στη μελέτη, κατασκευή και διαχείριση έργων. Στην  Ελλάδα εργάστηκε από 2000 έως 2014 ως μελετητής – κατασκευαστής Ιδιωτικών και Δημοτικών έργων στην περιοχή της Θεσσαλίας. Έχει εκδώσει πλειάδα οικοδομικών  άδειων  Βιοτεχνικών – Ξενοδοχειακών – Επαγγελματικών / Εμπορικών Κτιρίων, έργα στα οποία υπήρξε κατασκευαστής  και διαχειριστής. Το 2014 τα βήματά του τον οδήγησαν στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου εργάζεται ως Structural Engineer – Project Engineer στην Αγγλική Κυβέρνηση (Τομέας Διαχείρισης – Κατασκευής Δημοσίων Κτιρίων) στο Αμπερντήν Σκωτίας. Είναι πιστοποιημένος Στατικός Μηχανικός / Μηχανικός Διαχείρισης Έργων  από την Αγγλική Κυβέρνηση και είναι υπεύθυνος Μηχανικός Διαχείρισης  Έργων και Πολιτικός Μηχανικός  Στατικών μελετών – επιβλέψεων.

Συνέντευξη στη Βιβή Μαργαρίτη

 «Εμένα το όνειρο μου είναι να είμαι στην πατρίδα μου να μπορέσω να την βοηθήσω να γίνει καλύτερη, εάν μπορώ και όσο μπορώ. Όμως συγκεκριμένες πολίτικες νοοτροπίες και πολιτικές ιδεοληψίες κατέστρεψαν τη γενιά μας. Μας έκαναν οικονομικούς μετανάστες, μακριά από φίλους, οικογένεια, πατρίδα» θα μου πει σε μία φιλική συζήτηση που είχαμε. Όσο για την απόφασή του να φύγει; «Όλα στη ζωή είναι ένα λογιστικό φύλλο, που στο τέλος  έχει χρεωστικό ή πιστωτικό υπόλοιπο. Σε μένα λοιπόν διαφάνηκε ότι, εάν και είχα πιστωτικό υπόλοιπο, το μέλλον  σιγουρά θα ήταν  χρεωστικό, όπως και συνέβη  με πολλούς συνάδελφους. Έτσι η επιλογή μου ήταν μονόδρομος. Άλλωστε ήμουν και είμαι στην πιο δημιουργική ηλικία και δεν θα ήθελα να εγκλωβιστώ στον ατέρμονα κύκλο των μνημονίων που ανάγκασαν εκατομμύρια Έλληνες να χάσουν κάθε ελπίδα κι όρεξη για το μέλλον» μου απαντά.

-Σπουδές στην Ελλάδα, εργασία στα Τρίκαλα και τώρα;

–Από το 2014 είμαι Αγγλία και συγκεκριμένα βόρειο ανατολική Σκοτία στην πόλη του Αμπερντήν  όπου εργάζομαι  σαν  Στατικός Πολιτικός Μηχανικός στο τμήμα Μελετών και Κατασκευών του Δήμου.

-Από τα Τρίκαλα στη Σκοτία; Γιατί εκεί αλήθεια;

-Ξέρεις αυτό που λένε όλα γίνονται για εάν λόγο; Από το 2008-9 όταν η κρίση είχε χτυπήσει την πόρτα της Ελλάδας άρχισα να ψάχνω το επόμενό μου, βήμα. Ήξερα καλά ότι στο εξωτερικό η αγορά εργασίας είναι απαιτητική και πάρα πολύ ανταγωνιστική. Αποφάσισα λοιπόν να κάνω ένα πολύ απαιτητικό και πολλά υποσχόμενο μεταπτυχιακό πάνω στην  υπεράκτια και υποθαλάσσια μηχανική. Είναι μια ειδικότητα που έχει υψηλή απορροφητικότητα στην βορειά Ευρώπη λόγω τον πετρελαίων στη βορειά θάλασσα που είναι γεμάτη με υπεράκτιες κατασκευές, εξέδρες πετρελαίου και υποθαλάσσιους αγωγούς. Εκτός αυτού είχα επισκεφθεί το μέρος πάνω από τρεις φορές τα προηγούμενα χρονιά και με εντυπωσίασε το φυσικό περιβάλλον που είναι γεμάτο λίμνες ποτάμια, δάση και γενικά μπορεί να προσφέρει υψηλό βιοτικό επίπεδο.

-Τί κάνει έναν επιτυχημένο επαγγελματία να τα παρατήσει όλα και να πάει για εργασία στο εξωτερικό;

-Κοιτά όπως ξέρεις, τελικά όλα στη ζωή είναι στο ένα λογιστικό φύλλο, που στο τέλος  έχει χρεωστικό η πιστωτικό υπόλοιπο. Σε μένα λοιπόν διαφάνηκε ότι, εάν και είχα πιστωτικό υπόλοιπο, το μέλλον  σιγουρά θα ήταν  χρεωστικό, όπως και συνέβη  με πολλούς συνάδελφους. Έτσι η επιλογή μου ήταν μονόδρομος. Άλλωστε ήμουν και είμαι στην πιο δημιουργική ηλικία και δεν θα ήθελα να εγκλωβιστώ στον ατέρμονα κύκλο των μνημονίων που ανάγκασαν εκατομμύρια Έλληνες να χάσουν κάθε ελπίδα κι όρεξη για το μέλλον.

-Ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα;

-Επειδή θα ήθελα να είμαι ειλικρινής μαζί σου, όχι. Εμένα το όνειρο μου είναι να είμαι στην πατρίδα μου να μπορέσω να την βοηθήσω να γίνει καλύτερη, εάν μπορώ και όσο μπορώ. Όμως συγκεκριμένες πολίτικες νοοτροπίες και πολιτικές ιδεοληψίες κατέστρεψαν τη γενιά μας. Μας έκαναν οικονομικούς μετανάστες, μακριά από φίλους, οικογένεια, πατρίδα. Είναι δύσκολο λέει μια αγγλική  παροιμία να μάθεις σε γέρικο σκύλο νέα κόλπα, έτσι κι εγώ στα 40 μου ένιωσα έξω από τα νερά μου. Φυσικά για να μην παραπονιέμαι τα κατάφερα πολύ καλά με υπομονή και προσπάθεια και προσωπικές και οικογενειακές θυσίες. Τίποτα δεν μου χαρίστηκε, τίποτα δεν είναι εύκολο.

«Ναι η Ελλάδα μπορεί να δώσει ευκαιρίες, ναι έχουμε τη δυνατότητα να μεγαλουργήσουμε, αλλά πρέπει να μάθουμε να ακολουθούμε κανόνες, να έχουμε όρια και να προσπαθούμε όλοι για το καλό της πατρίδας μας»

-Η Ελλάδα δεν δίνει ευκαιρίες;

–Για μένα η Ελλάδα είναι ένας ευλογημένος τόπος. Δεν είμαι από αυτούς που βγαίνουν έξω και αναθεματίζουν την πατρίδα τους. Πίστεψέ με, έχω συναντήσει πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους στο εξωτερικό και είμαι κάθετα αντίθετος με την άποψη ότι όλα στην Ελλάδα είναι χαλιά. Το πολιτικό σύστημα και η πολιτική ζωή θέλει να αλλάξει ,η νοοτροπία όλων μας θέλει να αλλάξει .Το ‘’ξέρεις ποιος είμαι εγώ..’’ πρέπει να αλλάξει…το εγώ πρέπει να γίνει εμείς, αυτό πρέπει να αλλάξει. Ναι η Ελλάδα μπορεί να δώσει ευκαιρίες, ναι έχουμε τη δυνατότητα να μεγαλουργήσουμε, αλλά πρέπει να μάθουμε να ακολουθούμε κανόνες, να έχουμε όρια και να προσπαθούμε όλοι για το καλό της πατρίδας μας. Αυτό το πρόβλημα, μας τρώει από την εποχή που ο Μακρυγιάννης που έγραφε τα απομνημονεύματά του, είναι στο κύτταρο των Ελλήνων. Πιστεύω ακράδαντα ότι μέσω της παιδείας πρέπει να το αποβάλουμε από τις νέες γενιές,  και να τις κάνουμε να σκεφτούν, το εμείς και την πατρίδα και όχι το εγώ και το ατομικό συμφέρον.

-Στο ταξίδι σου αυτό ακολούθησε όλη η οικογένεια… Έχει εγκλιματιστεί;

-Από το 2016 ήρθε και η οικογένεια μου. Ναι, νομίζω ότι όλοι τους έχουν εγκληματεί 110%… Εγώ δεν  είμαι 90% να πω την αλήθεια,  γιατί πάντα στην καρδιά μου έχω τα Τρίκαλα.

-Πόσο δύσκολη ήταν η προσαρμογή;

–Να σου πω στην περίπτωση της οικογένειας μου ήταν εύκολη, δεν ξέρω γιατί, ίσως γιατί τους είχα προετοιμάσει χρονιά πριν. Όπως σου είπα δεν ήταν μια απόφαση γρήγορη έγινε μεθοδικά κι οργανωμένα και για αυτό νομίζω δεν είχαμε δυσκολίες.

-Συγκριτικά με τα Τρίκαλα, η ζωή εκεί όπου μένετε με την οικογένειά σου σήμερα είναι καλύτερη;

-Ίσως γινώ γραφικός αλλά θα επαναλάβω ότι είναι πάρα πολύ καλή με πολλά θετικά στοιχεία, αλλά δεν είναι η πατρίδα σου και ποτέ δεν θα γίνει. Είναι οργανωμένη, είναι με μεγάλο αίσθημα ασφάλειας, με ποιοτικό οικογενειακό χρόνο, αλλά με ένα βόρειο ευρωπαϊκό  στυλ. Μεγάλα εμπορικά  για καφέ και ψώνια…αθλητικές δραστηριότητες στην εξοχή…εκδρομές σε ωραία και καθαρά μέρη διπλά από την πόλη… λίμνες ποταμιά…θάλασσά. Εδώ θα πας με την οικογένεια στα πάρκα, στη φύση θα κάνεις δραστηριότητες που δεν έχουμε μάθει ακόμη στην Ελλάδα να κάνουμε με τις οικογένειες μας.

Αλλά πάντα θα υπάρχει το αλλά… Τα παιδιά δεν θα δουν το χωριό την Κυριακή… Δεν θα δουν τον παππού να πάει για ψάρεμα στον Πηνειό… Δεν θα δουν το πάτημα των σταφυλιών τον Σεπτέμβρη… Δεν θα βγουν με τον επιτάφιο στην  κεντρική πλατεία στα Τρίκαλα…. Δεν θα πουν τον Λάζαρο στην γειτονιά… Αυτό είναι η  Ελλάδα, Αυτή είναι η ιδιοσυγκρασία μας. Αυτό μας κράτησε σαν Έλληνες μέσα από τόσες κακουχίες στο πέρασμά των  χρονών κι αυτό είναι που δεν  θα μπορέσει να μας πάρει κάνεις ποτέ από την ψυχή μας.

-Να τολμήσω να ρωτήσω για τα πλεονεκτήματα της ζωής σε μία τέτοια χώρα;

–Πάρα πολλά. Από που να αρχίσω και που να τελειώσω. Όλα είναι οργανωμένα, από την ουρά στο λεωφορείο που κανένας δεν θα μπει πριν από εσένα όταν έρθει το λεωφορείο  γιατί εσύ ήσουν νωρίτερα εκεί,  μέχρι την εφορία που σου την κρατάνε κάθε μηνά από τον μισθό σου πριν φτάσουν στο λογαριασμό σου τα χρήματα. Δεν υπάρχει  γραφειοκρατία τα πάντα γίνονται για τον πολίτη. Το κράτος αντιμετωπίζει τον πολίτη σαν πελάτη και ο πελάτης πρέπει να πάρει την καλύτερη εξυπηρέτηση. Και εάν δεν την πάρει και έχει παράπονο θα τρέξουν να τον ρωτήσουν γιατί και πως. Αλλά την ιδία ώρα και ο πολίτης δεν γίνετε απαιτητικός δεν παρανομεί και δεν ζητάει ότι του κατεβεί. Είναι μια αμφίδρομη  σχέση πολίτη κράτους γιατί έτσι γαλουχήθηκε ο λαός από το σχολείο. Σεβόμαστε το κράτος ,τις υποδομές ,τους θεσμούς , αστυνομία ,κρατικές υπηρεσίες και δεν βγάζουμε την οργή μας όπου να ναι… αλλά όταν έρθουν οι εκλογές στην κάλπη και όχι στα πολιτικά γραφεία. Αντιμετωπίζονται όλοι με τους ιδίους κανόνες και όλοι έχουν τα ιδιά δικαιώματα  και υποχρεώσεις. Κανένας δεν μπορεί να κλέψει την εφορία… γιατί δεν μπορεί, και όλοι πληρώνουν τα πάντα πριν φτάσουν τα  λεφτά στα χεριά τους.

Λογαριασμούς κοινής ωφελείας….κινητά…φόρους…..τα πάντα. Όλα φεύγουν από το λογαριασμό σου. Όλα ηλεκτρονικά. Βλέπω μετρητά μόνο όταν έρχομαι Ελλάδα .Η νεολαία δεν έχει οργή για το κράτος, ξέρει ότι εάν θέλει μπορεί να πάει να σπουδάσει και αυτό κοστίζει λίγο στην Σκωτία σε σχέση με την Αγγλία αλλά κοστίζει.

Δεν καίνε δεν γράφουνε στους τοίχους τον πανεπιστήμιων και εάν  δεν περνάνε τα μαθήματα για εάν χρόνο πάνε σπίτι τους. Ο άριστος θα προχωρήσει ο μέτριος  θα μείνει στάσιμος ο τεχνίτης θα μάθει τέχνη και θα βγάλει λεφτά σαν τον γιατρός εάν είναι κάλος.

Δεν υπάρχουν πόλεις γεμάτες με γιατρούς ,μηχανικούς και δικηγόρους γιατί δεν γίνεται να βγάλουν λεφτά όλοι αυτοί. Όλα θα γίνουν με την σειρά. O απόφοιτος θα ξεκινήσει με λίγα λεφτά και ότι και να τελειώσει θα δουλεύει σκληρά για να ανεβεί… Δεν γίνονται όλοι διευθυντές και μάνατζερ μόλις θα τελειώσουν το πανεπιστήμιο. Σε γενικές γραμμές υπάρχει σειρά σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας, φυσικά με κάποιες εξευρέσεις αλλά πολύ λίγες.

-Τί είναι αυτό που δεν σου αρέσει;

-Η παγερή σχέση των ανθρώπων. Το χαμόγελο που ξεπηδά με πολύ δυσκολία από τα χείλια τους. Η δομή της κοινωνίας με τα βόρεια χαρακτηριστικά που δεν είναι κακή, αλλά δεν ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία των μεσόγειων λαών. Η δομή της κοινωνίας δεν στηρίζεται τόσο πολύ στην οικογένεια και στη θρησκεία. Εδώ οι εκκλησίες μπορούν να γίνουν μπαρ η σπίτια  άμα δεν  έχουν κόσμο. Σχεδόν κανένας δεν  ασχολείται με την πιστή, δεν ξέρω εάν έχω δίκαιο, αλλά είμαι λίγο πιο παραδοσιακός σε όλα αυτά. Όπως είπα είμαι στην δεκαετία των 40 δεν ήρθα εδώ στα 20…..και δεν μπορώ να αφομοιώσω όλο αυτό το βόρειο στυλ ζωής. Όχι δεν είναι κακοί άνθρωποι αλλά δεν είναι… εμείς. Δεν είναι Ελλάδα.

-Τι σου λείπει από την Ελλάδα;

– …Η μανά μου …τα αδέρφια μου….τα ανιψιά μου….οι φίλοι μου …οι μυρωδιές όλων των εποχών…το σπίτι μου….το γραφείο μου…η γειτονιά μου…..τα καλημέρα στο δρόμο… οι ταβέρνες….τα τσιπουραδικα (εάν και δεν πίνω..)….η ψυχή μου που είναι εκεί.

-Υπάρχουν άλλοι Έλληνες στην περιοχή; Υπάρχουν δεσμοί;

-Ναι φυσικά και υπάρχουν αλλά όχι πολλοί εδώ στο Αμπερντήν. Οι πολλοί Έλληνες είναι στην  Γλασκόβη και στο Εδιμβούργο. Όσο αναφορά τους δεσμούς υπάρχουν  όπου στηρίζονται στην καλή διάθεση των  ανθρώπων αλλά γενικά όλοι οι άνθρωποι είναι επιφυλακτικοί και κλειστοί .

Αυτό που θέλω να αναφέρω είναι ότι η  ελληνική πολιτεία που ξέρει ότι οι Έλληνες γέμισαν την Ευρώπη τα τελευταία χρονιά, δεν κάνει τίποτα για να βοηθήσει όλους αυτούς τους ανθρώπους. Κρατάει τους θεσμούς και τις δομές υποστήριξης που είχε το 1960, ότι και να θέλεις πρέπει να έρθεις στην Ελλάδα η να περιμένεις να τα πάρεις μετα από 6 μήνες . Καμία πρόνοια για να προβλεφθούν απλές λύσεις για έκδοση εγγράφων από την πρεσβεία όπως η αποστολή ηλεκτρονικά κρατικών εγγράφων.

-Τί θα ήταν εκείνο που θα σε έκανε να επιστρέψετε;

-Εάν δημιουργηθούν οι ευκαιρείς απασχόλησης για το επάγγελμα μου πρώτον και δεύτερον οι προοπτικές για τα παιδιά μου να μεγαλώσουν σε ασφαλές και αξιοκρατικό περιβάλλον όπου η αριστεία δεν είναι ντροπή και η αγάπη για την πατρίδα δεν είναι φασισμός. Έως τότε θα νιώθω εξόριστος, σε εισαγωγικά, από το πολιτικο σύστημα της χωράς.

-Πόσο εύκολο είναι τελικά ένας νέος Έλληνας πτυχιούχος να αναζητήσει την τύχη του στο εξωτερικό;

-Ρωτάς μια πολύ δύσκολη και πολύ σημαντική ερώτηση. Όλα τα παιδιά που σκέφτονται να φύγουν στο εξωτερικό πρέπει να καταλάβουν ότι δεν είναι εύκολο και δεν  υπάρχει γη της επαγγελίας πουθενά. Το επαγγελματικό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και δύσκολο. Δεν υπάρχουν δουλείες που περιμένουν τους Έλληνες να έρθουν να τις πάρουν. Είμαστε στην εποχή που τα επαγγελματικά εφόδια  όπως πτυχία, μεταπτυχιακά και διδακτορικά είναι διαθέσιμα σε μεγάλα νούμερα στην ελεύθερη αγορά. Η εξειδίκευση είναι που μετράει  δεν υπάρχει η λογική πήρα πτυχίο μηχανικού ξέρω να κάνω τα πάντα από σπίτια μέχρι λιμάνια και αεροδρόμια. Αυτό είναι μια λογική που υπάρχει στην Ελλάδα μόνο.

Θα πρέπει να είναι έτοιμοι να δουλέψουν σκληρά με μικρές απολαβές για αρχή, εάν δεν έχουν εμπειρία, και χρόνο το χρόνο θα φτάσουν στο επιθυμητό επίπεδο αποδοχών. Θα πρέπει να ξέρουν ότι θα έχουν συνεχή επαγγελματική εξέλιξη και εκπαίδευση μέσω επαγγελματικών μετεκπαιδεύσεων  που κοστίζουν χρήμα και προσωπικό χρόνο. Δεν υπάρχει «πήρα πτυχίο μια φορά σταμάτησα να διαβάζω και να εξελίσσομαι».

Σκληρή δουλειά, διάθεση για μάθηση και συνειδητοποίηση ότι κάθε αρχή είναι δύσκολη και πρέπει να αποδεικνύουν κάθε μέρα ποσό καλοί και σοβαροί  επαγγελματίες είναι. Και εάν οι άλλοι χρειάζεται να προσπαθούν μια φορά, αυτοί που είναι “ξένοι’’ πρέπει να το προσπαθούν δυο, όχι γιατί  υπάρχει ρατσισμός, αλλά γιατί δεν είναι συνηθισμένοι  στο εργασιακό περιβάλλον  του εξωτερικού και στις ιδιαιτερότητες  του.

-Είναι τα πράγματα όσο ειδυλλιακά παρουσιάζονται; Είναι οι φόβοι και οι ανησυχίες που θέλουν να φύγουν βάσιμοι;

–Νομίζω ότι  τίποτα δεν  είναι ειδυλλιακό, τίποτα δεν είναι εύκολο, αλλά και τίποτα τόσο ακατόρθωτο. Είναι κάτι πολύπλοκο που θέλει οργανωμένη σκέψη, σοβαρή προετοιμασία κι ετοιμότητα ψυχική για να αντέξεις την αλλαγή. Ο φόβος που, με ρωτάς είναι για το άγνωστο,  αλλά όπως έχω πει ήδη και θα το ξαναπώ θέλει οργάνωση,  προετοιμασία και ισχυρή θέληση με μεγάλη ψυχική δύναμη.

-Θα προέτρεπες κάποιον να αφήσει τα πάντα και να φύγει;

–Όχι φυσικά. Εάν μπορεί να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του στην Ελλάδα πρέπει να κάτσει να παλέψει για μια καλύτερη Ελλάδα για ένα καλύτερο μέλλον. Και φυσικά να σκεφτεί τι θα ψηφίσει και ποιους θα ξαναβάλει στο κεφάλι του. Γιατί εμείς σαν Έλληνες δεν βάζουμε μυαλό έχουμε εάν μαζοχισμό στους ανθρώπους που μας τάζουν ψεύτικες  υποσχέσεις και ειδυλλιακές καταστάσεις. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν είμαστε ο ομφαλός του κόσμου, πρέπει να το καταλάβουμε και να προσπαθήσουμε όλοι, και εμείς από εδώ και εσείς από εκεί να χτίσουμε μία καλύτερη κοινωνία, μια καλύτερη πολιτεία για τα παιδιά μας  για την ιστορία μας για το έθνος μας.

Όπου και εάν γυρίσω μιλάνε για την ιστορία μας και μείς την απαρνιόμαστε ή θεωρούμε ότι αυτή είναι αρκετή για να μας σώσει από τα δεινά που προκαλέσαμε μονοί μας. Πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία σε όλα όμως . Με λύπη μου βλέπω πάλι τους ιδίους και τους ίδιους πολίτικους να άγονται και να φέρονται στην τοπική μας κοινωνία λες και είμαστε λωτοφάγοι και δεν ξέρουμε τι έκαναν τόσα χρόνια.  Προσπαθούν λοιπόν να επιβάλουν τους εαυτούς τους, και τα παιδιά τους, λες και είμαστε τσιφλίκι αδαών.

Πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στη νέα γενεά και στην εκπαίδευση των παιδιών από τις μικρές ηλικίες. Όχι μόνο στην ακαδημαϊκή εκπαίδευση αλλά και στην κοινωνική και στην ηθική. Από εκεί μέσα θα προέλθει  η αλλαγή  της  πατρίδας μας,  αφήνοντας πίσω πολιτικές παρατάξεις και εμφύλιες διαμάχες, με τραγούδια, εμβατήρια και καλλιέργεια μίσους στις ψυχές αθώων παιδιών στο σχολείο. Ποιον ενδιαφέρει πλέον ο εμφύλιος και το πολυτεχνείο; Μόνο αυτούς που θέλουν να συντηρήσουν τον διχασμό και τις ορδές αδαών ψηφοφόρων στα πολιτικά γραφεία.

Τα  παιδιά μας πρέπει να τα διδάξουμε να αγαπούν και να σέβονται την πατρίδα μας, με ό,τι προεκτάσεις έχει αυτό. Να μάθουν ότι έχουν υποχρεώσεις πρώτα και μετά δικαιώματα και ότι τα δικαιώματά τους τελειώνουν από εκεί που αρχίζουν τα δικαιώματα των άλλων.