Αναβιώνει το εντυπωσιακό και πανάρχαιο έθιμο “Καβούκι”

Στο Ζάρκο, το ξακουστό χωριό του Δήμου Φαρκαδόνας στις 5 και 6 Ιανουαρίου κάθε χρόνο εδώ και δεκαετίες, αναβιώνει ένα έθιμο που κεντρίζει το ενδιαφέρον ολόκληρης της Θεσσαλίας και όχι μόνο. Άλλοι το ονομάζουν “καβούκι” άλλοι “μπουλούκι”, όπως και να το πει κανείς είναι το ίδιο. Οι νέοι του χωριού που ετοιμάζονται να πάνε φαντάροι πρωταγωνιστούν στο έθιμο μαζί με όλα τα νεαρά παιδιά του χωριού. Τα παλιότερα χρόνια έπαιζαν και αυτοί που θα παντρεύονταν αυτή τη χρονιά. Την παρέα ή το μπουλούκι αποτελούν συνήθως 6 ζευγάρια, δηλαδή 12 νέοι από τους οποίους οι 6 ντύνονταν με γυναικεία ρούχα και οι άλλοι 6 με φουστανέλα.

Ένας νέος ντύνεται Διάβολος με κέρατα στο κεφάλι. Το ένα πόδι το βάφη άσπρο και το άλλο μαύρο, ενώ στο πίσω μέρος του σώματος κρεμούσε παλεότερα για ουρά μια αρμαθιά από σκόρδα. Στη μέση του βάζει μια ζώνη μαύρη με πολλά μικρά κουδουνάκια. Το πρόσωπο το βάφει με μαύρη ή κιτρινοκόκκινη μπογιά. Στα χέρια του κρατάει μια σκούπα που συμβολίζει το καθάρισμα των πάντων κατά το πέρασμά του.

Τρεις άντρες αποτελούν τους Αράπηδες. Είναι κι αυτοί μεταμορφωμένοι και προκαλούν το φόβο με τις άναρθρες κραυγές και τις απειλές τους. Είναι ντυμένοι με μαύρα ρούχα, το πρόσωπο τους είναι βαμμένο μαύρο, στο κεφάλι φορούν σκούφο με κουδουνάκια και στις πλάτες «τσιρέπια» που τα στολίζουν με φτερά από κότες. Οι Αράπηδες συμβολίζουν τους άγριους επιδρομείς και κυρίως τους αστυνομικούς, δηλαδή κάποια μορφή εξουσίας της εποχής. Επικεφαλής των τριών αράπηδων-αστυνομικών ήταν ο αξιωματούχος Γκέκας.

Ο Γκέκας ή Καβουκάς διακρίνεται από την πανύψηλη σκούφια που φοράει στο κεφάλι του ή όπως την αποκαλούν στο Ζάρκο Καβούκι, το οποίο έδωσε την ονομασία του και στο έθιμο. Φοράει την κάπα του μόνο στο ένα μανίκι και στο χέρι του κρατάει μια γκλίτσα για να συγκρατεί το καβούκι που φτάνει γύρω στα 3 μέτρα! Τα παιδιά φτιάχνουν το καβούκι την παραμονή των Θεοφανείων. Είναι φτιαγμένο με χαρτιά σε άσπρο, ροζ και κόκκινο χρώμα τα οποία στηρίζονταν σε καλάμια μήκους 2,5 μέτρων.

Επίσης, ένας νέος παριστάνει τον γιατρό, ο οποίος κρατάει στα χέρια του μια τσάντα με διάφορα γιατροσόφια και διάφορα χαρτιά. Συμβολίζει και τον εισπράκτορα των φόρων.

Την παραμονή των Θεοφανείων όσοι παίζουν στο έθιμο, μαζεύονται σε ένα μαγαζί, τρώνε, πίνουν και χορεύουν με τα όργανα, τα λεγόμενα και κλαρίνα. Εκτός από τους συμμετέχοντες στο καβούκι, γλεντούν και όσοι κάτοικοι του χωριού επιθυμούν να διασκεδάσουν. Την άλλη μέρα το πρωί, τα παιδιά που είναι ντυμένα τσολιάδες πηγαίνουν στην εκκλησία. Όταν τελειώσει η λειτουργία χορεύουν με όλο το μπουλούκι στην πλατεία του χωριού και στο τέλος βγάζουν και το καβούκι. Μετά το χορό γυρνούν πρώτα στα καφενεία και μετά στα σπίτια του χωριού για να πούνε τα «χρόνια πολλά» και για να συγκεντρώσουν χρήματα για τα έξοδά τους. Το απόγευμα, με το που αρχίζει να σκοτινιάζει τα κλαρίνα ξεκινούν και καλούν κατοίκους και επισκέπτες στην κεντρική πλατεία, εκεί που θα καεί το “καβούκι. Πρώτα χορεύουν οι μητέρες των παιδιών, μετά οι υπόλοιποι συγγενείς, οι φίλοι και οι γνωστοί και έπειτα όλοι οι κάτοικοι. Στο τέλος χορεύει το μπουλούκι, οι νύφες, οι τσολιάδες, οι αράπηδες και ο Καβουκάς με το καβούκι. Καθώς τελειώνει ο χορός αρχίζει και το κάψιμο του καβουκιού. Ο Διάβολος βάζει φωτιά στη φουκαλιά και χορεύοντας καίει το καβούκι.
Το κάψιμο συμβολίζει την απελευθέρωση του Ελληνικού λαού από τον τούρκικο ζυγό. Τα παλιά χρόνια έκαιγαν το καβούκι έξω από το χωριό, στα Αλωνάκια. Επίσης, στο έθιμο συμμετέχουν και καμήλες με τα λεγόμενα μικρά αραπάκια, τις οποίες τις φτιάχνουν κάπως έτσι: παίρνουν μια σκάλα την οποία την τυλίγουν γύρω-γύρω με λινάτσα, για κεφάλι βάζουν το κεφάλι από ένα ψόφιο άλογο ή αγελάδα και για ουρά μια αρμαθιά από σκόρδα. Από κάτω την καμήλα την κρατούν δύο με τρία παιδιά.

Η ιστορία λέει πως το έθιμο ξεκίνησε ως διονυσιακή γιορτή και επί τουρκοκρατίας μεταλάχθηκε. Όπως και να έχει αυτή τη στιγμή αποτελεί ένα τεράστιο κομμάτι της παράδοσης μας ως Έλληνες.

Χρόνια σας πολλά!