Η τοξοκέφαλη φάλαινα (bowhead whale) που διαβιεί στην Αρκτική χαρακτηρίζεται ως ο «Louis Armstrong» των ωκεανών, καθώς οι επιστήμονες ανακάλυψαν το πολύ διαφορετικό στυλ των τραγουδιών που παράγει το είδος κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής του περιόδου.
Το συγκεκριμένο είδος φάλαινας, το οποίο έχει το μεγαλύτερο στόμα απ΄ όλα τα έμβια ζώα, αλλάζει διαρκώς το φωνητικό του ρεπερτόριο τη χειμερινή περίοδο αναπαραγωγής του, όταν ζει κατά κύριο λόγο κάτω από παγονησίδες στη διάρκεια του συνεχούς σκοταδιού της 24ωρης πολικής νύχτας. Την περίοδο αυτή οι φάλαινες τραγουδούν 24 ώρες την ημέρα. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν υδρόφωνα – υποβρύχια μικρόφωνα – για να καταγράψουν τις φάλαινες την εποχή ζευγαρώματος εδώ και αρκετά χρόνια. Έμειναν έκπληκτοι από το φάσμα ηχητικών σημάτων που παρήγαν ακολουθώντας συγκεκριμένα μοτίβα, μερικές φορές επαναλαμβανόμενα για μια περίοδο μηνών, τα οποία δεν επανεμφανίζονταν τα επόμενα χρόνια. Η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «The Independent» καθηγήτρια Κέιτ Στάφορντ, ωκεανογράφος στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, σύγκρινε το μουσικό στυλ των φαλαινών με τη τζαζ. «Αν το τραγούδι της φάλαινας είναι σαν κλασική μουσική, των τοξοκέφαλων φαλαινών είναι σαν τζαζ μουσική» ανέφερε. «Ο ήχος είναι περισσότερο ελεύθερης φόρμας.
Και όταν μελετήσαμε ακουστικά δεδομένα τεσσάρων χειμώνων, όχι μόνο δεν υπήρχαν ποτέ τύποι τραγουδιών που επαναλαμβάνονταν μεταξύ των ετών, αλλά κάθε σεζόν υπήρχε ένα νέο σύνολο τραγουδιών». Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Biology Letters, ανέλυσε τα ακουστικά δεδομένα που συλλέγονταν ετησίως από ομάδες τοξοκέφαλων φαλαινών ανατολικά της Γροιλανδίας, από το 2010 έως το 2014. Συνολικά αναγνωρίστηκαν 184 συγκεκριμένα τραγούδια ή μουσικές φράσεις. Ο πληθυσμός των φαλαινών του Σπίτσμπεργκεν του μεγαλύτερο νησιού στο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ, στον Αρκτικό ωκεανό και του μοναδικού με μόνιμους κατοίκους βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο. Το είδος κυνηγήθηκε αδυσώπητα αμέσως μετά την έναρξη της εμπορικής φαλαινοθηρίας στις αρχές του 17ου αιώνα.
Οι αργές ταχύτητες, με τις οποίες κινούνται οι φάλαινες, 1-3 μίλια την ώρα και μέγιστη ταχύτητα περίπου 6 μίλια / ώρα τις έκαναν ιδιαίτερα ευάλωτες και είχαν σχεδόν εκλείψει από τα μέσα του 1600. Τώρα περίπου 100 εκτιμάται ότι θα παραμείνουν στον πληθυσμό του Σπίτσμπεργκεν, με 10.000 να ζουν σε τέσσερις άλλους πληθυσμούς. Πριν από την εμφάνιση της εμπορικής φαλαινοθηρίας εκτιμάται ότι το είδος αριθμούσε περίπου 50.000. Η καθηγήτρια Στάφορντ, η οποία έχει καταγράψει το τραγούδι των φαλαινών σε όλους τους ωκεανούς του κόσμου, ανακάλυψε πρώτη φορά το τραγούδι των τοξοκέφαλων φαλαινών στη δυτική Γροιλανδία το 2007. «Ελπίζαμε όταν βάλαμε το υδρόφωνο να μπορέσουμε να ακούσουμε μερικούς ήχους. Όταν το ακούσαμε, ήταν εκπληκτικό. Οι τοξοκέφαλες φάλαινες τραγουδούσαν δυνατά, 24 ώρες την ημέρα, από τον Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο. Και τραγουδούσαν πολλά, πολλά διαφορετικά τραγούδια». Οι μεταγενέστερες ηχογραφήσεις επέκτειναν την ήδη γνωστή περίοδο τραγουδιού του συγκεκριμένου είδους φαλαινών από τα τέλη του φθινοπώρου έως τις αρχές της άνοιξης και από τα υδρόφωνα διαπιστώθηκαν αυξημένα επίπεδα τραγουδιών τα τελευταία χρόνια.
Αλλά η τεράστια ποικιλία των συνόλων ήχου του κάθε ατόμου ήταν το στοιχείο που εντυπωσίασε τους επιστήμονες. Η ερευνητική ομάδα πίστευε αρχικά ότι η παραγωγή ήχων από τις τοξοκέφαλες φάλαινες θα ήταν όμοια με των μεγάπτερων φαλαινών. Στο είδος αυτό, ένα τραγούδι είναι κοινό σε κάθε πληθυσμό αρσενικών και αλλάζει ελαφρώς κατά την εποχή της αναπαραγωγής τον χειμώνα. Κάθε πληθυσμός κάνει το ντεμπούτο νέου στυλ ήχων την άνοιξη. Αλλά η καθηγήτρια δήλωσε: «Φαινόταν ότι οι τοξοκέφαλες φάλαινες έκαναν το ίδιο πράγμα, με βάση τα περιορισμένα δεδομένα από την άνοιξη. Αλλά αυτές οι ηχογραφήσεις του 2008 ήταν τα πρώτα στοιχεία και τώρα τα δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι τα τραγούδια των τοξοκέφαλων φαλαινών είναι εντελώς διαφορετικά από των μεγάπτερων». Τα δεδομένα δείχνουν ότι οι τοξοκέφαλες φάλαινες ανταγωνίζονται ήχους ωδικών πτηνών στην ποικιλία των φωνητικών τους ρεπερτορίων.
«Για τα θαλάσσια θηλαστικά, η ακουστική είναι ο τρόπος με τον οποίο κάνουν τα πάντα. Οι άνθρωποι είναι οπτικά ζώα, αλλά τα θαλάσσια θηλαστικά ζουν σε έναν τρισδιάστατο περιβάλλον, όπου με τις ηχητικές και ακουστικές πληροφορίες κινούνται, βρίσκουν τροφή, επικοινωνούν. Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να γίνει κατανοητό ποιος είναι ο στόχος των τραγουδιών των φαλαινών και ο λόγος της ποικιλομορφίας τους. Δεν είναι επίσης γνωστό αν και τα δύο φύλα τραγουδούν ή αν, όπως συμβαίνει και με τις μεγάπτερες, τα αρσενικά τραγουδούν. Γιατί αλλάζουν τα τραγούδια τους τόσο πολύ; Από άποψη συμπεριφορικής οικολογίας, αυτό είναι ένα μεγάλο μυστήριο» τόνισε η Κέιτ Στάφορντ. «Οι τοξοκέφαλες φάλαινες υιοθετούν αυτή τη συμπεριφορά τον χειμώνα, κατά τη διάρκεια 24ωρου σκοταδιού του πολικού χειμώνα, όταν η θάλασσα είναι καλυμμένη από πάγο κατά 95-100%.
Έτσι, αυτό δεν είναι κάτι που μπορούμε να καταλάβουμε εύκολα». «Δεν θα μαθαίναμε όλα αυτά χωρίς τη νέα τεχνολογία ακουστικής παρακολούθησης» σημείωσε. Τα τρέχοντα σχέδια για την επέκταση της έρευνας περιλαμβάνουν την τοποθέτηση ραδιοετικετών στις τοξοκέφαλες φάλαινες, οι οποίες θα μπορούσαν να αποκαλύψουν γιατί αυτό το είδος έχει εξελιχθεί και έχει γίνει ένας πολυτάλαντος βιρτουόζος. Η καθηγήτρια πρόσθεσε: «Οι τοξοκέφαλες φάλαινες είναι εξαιρετικά ζώα. Μπορούν να ζήσουν 200 χρόνια, έχουν το πιο παχύ λίπος από οποιασδήποτε φάλαινα, τη μακρύτερη μπαλένα, μπορούν να σπάσουν τον πάγο. Και σκέφτεσαι – έχουν εξελιχθεί για να κάνουν όλα αυτά τα καταπληκτικά πράγματα. Δεν ξέρω γιατί κάνουν αυτό το ξεχωριστό τραγούδισμα, αλλά πρέπει να υπάρχει ένας λόγος» υπογράμμισε.
