……. Το κτίριο ήταν κατάμεστο από κόσμο. Εκεί ήταν όλοι οι άρχοντες των Φιλισταίων, και πάνω στη στέγη ήταν κάπου τρεις χιλιάδες άντρες και γυναίκες που διασκέδαζαν με τους εμπαιγμούς και τους εξευτελισμούς του Σαμψών.
Ο Σαμψών μέσα στη θλίψη του κατάλαβε το σφάλμα του, έκλαψε ενώπιον του Κυρίου και είπε: «Κύριε, Θεέ μου, θυμήσου με και τώρα και κάνε με δυνατό μονάχα ετούτη τη φορά, για να εκδικηθώ μια για πάντα τους Φιλισταίους για τα δύο μου μάτια».
Μετά έπιασε τις δύο κεντρικές κολόνες που στήριζαν το ναό κι ακούμπησε πάνω τους, στη μια με το δεξί του χέρι και στην άλλη με το αριστερό, και είπε: «Ας πεθάνω κι εγώ μαζί με τους αλλοφύλους». Έσπρωξε με όλη του τη δύναμη τις κολόνες κι έπεσε ο ναός πάνω στους άρχοντες και σ’ όλο τον λαό που ήταν εκεί. Έτσι, αυτοί που ο Σαμψών σκότωσε με το θάνατό του ήταν περισσότεροι από εκείνους που είχε σκοτώσει σ’ όλη του τη ζωή…. (Κριταί 16,26-30).
Αυτό το απόσπασμα από τη Βίβλο το βρήκα στο ιντερνετ, μετά από την αναφορά που έκαναν συνάδελφοι ψυχίατροι του εξωτερικού, σχετικά με την τραγωδία του γερμανικού Airbus και των 149 άτυχων επιβατών, τυχαίοι συνταξιδιώτες του Andreas Lubitz , αυτουργού του συμβάντος.
Αυτές τις ημέρες ΜΜΕ έκαναν αναφορά σε ένα ανάλογο γεγονός της πτήσης της EgyptAir το 1999, συνέπεια της απόφασης του κυβερνήτη να το ρίξει.
Απέναντι σε τέτοια γεγονότα, οι ερωτήσεις της κοινής γνώμης που θέτει και φυσικά θέτει και στους ψυχιάτρους είναι κυρίως οι κάτωθι : ΠΩΣ ΕΓΙΝΕ ; ΓΙΑΤI EΓΙΝΕ ; ΜΠΟΡΟYΣΕ ΝΑ ΑΠΟΤΡΑΠΕI;
Η πράξη αυτοκτονίας ,λέγουν ειδικοί στις αυτοκτονίες ,(οι οποίοι μελετούν την αυτοκτονική συμπεριφορά), είναι ελάχιστα προβλέψιμο ( τα ποσοστά ποικίλουν από 2% στο 8% των ασθενών) δηλαδή μπροστά σε μια αυτοκτονική τάση (επιθυμία να δώσει τέλος με τη ζωή του) ακόμη και όταν το αναφέρει με σαφήνεια, είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι οδηγούνται τελικά στη αυτοκτονική πράξη. Η τελική απόφαση φαίνεται ότι δεν είναι από πολλού αποφασισμένη, αλλά αποφασίζετε τα τελευταία λεφτά της ώρας πριν της πράξης και αυτό σχετίζεται και με άλλους παράγοντες της στιγμής. Κάποιοι συνάδελφοι ψυχίατροι ,αναφέρονται στο ΑΜΟΚ μια σπάνια εξωτική συνδρομή που περιγράφεται ως ένα αιφνίδιο παραλήρημα , όπου το άτομο εξασκεί την θανατηφόρα βία σε αγνώστους.
Υπάρχουν και αυτοί που αναφέρονται στη κατάθλιψη ,η οποία διαγνώστηκε στο παρελθόν στον δράστη, η οποία υποτροπίασε μετά από συναισθηματική απώλεια . Να τονίσουμε ότι σήμερα ο όρος «κατάθλιψη» είναι ένας όρος καταχρηστικός και συνήθως είναι αυτή που πολλοί νομίζουν ότι έχουν ή αυτή που οι ειδικοί ψυχίατροι γνωματεύουν από την πλειάδα των διαγνωστικών ειδών διαταραχών της διάθεσης . Στη συγκεκριμένη περίπτωση ,εάν πρόκειται για κατάθλιψη μπορούμε να μιλάμε για τη ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ μια βαριά καταθλιπτική ,ψυχωτική συνδρομή . Η σύγχρονη ψυχιατρική, στις καταθλιπτικές διαταραχές ,περιγράφει αυτή την πιο βαθειά μορφή. Μελαγχολικά συμπτώματα είναι πιο έντονα, η ανορεξία ,η αυπνία η αίσθηση του αθεράπευτου, επιθυμίες θανάτου, δυνατό αίσθημα ενοχής, ο ασθενής βλέπει τον εαυτό του σαν να μη έχει άλλο μέλλον από το θάνατο για τον ίδιο και για τους συγγενείς εκείνους, που αγαπά πιο πολύ. Παράδειγμα μια μελαγχολική μητέρα σκοτώνει τα παιδιά της, όχι από μίσος αλλά από αγάπη και αυτοκτονεί για να αποφύγει τη κόλαση της ζωής. Δεν μπορεί να φανταστεί ένα άλλο κόσμο. Δεν υπάρχει στον μελαγχολικό η πρόθεση να κάνει κακό στους άλλους ,εφόσον η αποκλειστική παραμορφωτική συγκέντρωση είναι στον εαυτό του( αυτοί που αγαπά είναι μέρος του εαυτού).
Γνωρίζουμε πολύ λίγα από τον πιλότο για να εκτιμήσουμε με μεγάλη σιγουριά, αλλά πολλά ερωτήματα έρχονται στον νου : Μπορεί να αισθανόταν πιεσμένος από την μεγάλη ευθύνη και παράλληλα ασυνείδητα ακατάλληλος ; .Μπορούσε να αισθανόταν παντοδύναμος ; γνωρίζουμε πολύ λίγα, αλλά μια εξήγηση μπορεί να τη ψάξει κανείς μακριά από απλοϊκές εξηγήσεις αιτία –αποτέλεσμα ή από εξωτικά σύνδρομα .
Μια εξήγηση για ότι έγινε μπορεί να δοθεί από την ερμηνεία που δίνει ο Franco Formari , ένας Ιταλός ψυχαναλυτής , το 1966 σε ένα βιβλίο με τίτλο «η ψυχα-νάλυση του πολέμου» . Αναφερόμενος στο μύθο της θυσίας της Ιφιγένειας στην Αυλίδα από τους Αχαιούς πριν τη έναρξη του πολέμου της Τροίας , αναφέρεται σε εκείνο που ονομάζει «παρανοειδής επεξεργασία του πένθους» δηλαδή τη μετατόπιση της επιθετικότητας από το εσωτερικό προς το εξωτερικό με το πέρασμα από μια καταθλιπτική θέση σε μια παρανοϊκή (σε διωκτικό παραλήρημα ) που βλέπει στην «τιμωρία» του εχθρού την λύση του πένθους που δημιουργήθηκε με δική τους ευθύνη. Από την απώλεια της Ιφιγένειας στην απονομή της υπευθυνότητας στους «άλλους» . Στο συγκεκριμένο την απονομή του θανάτου της Ιφιγένειας στους Τρώες και ως επακόλουθο την έναρξη του πολέμου «για δίκαιη αιτία» . Στη περίπτωση του πιλότου την μετατόπιση στον «έξω κόσμο» της «ευθύνης» κάποιας συναισθηματικής απώλειας και ως συνέπεια την «δίκαια» απόφαση της «τιμωρίας» σ’αυτούς που προκάλεσαν τον πόνο του. Πιθανώς είναι αυτό που συνέβη στο μυαλό του πιλότου και οδήγησε το αεροπλάνο απευθείας στο βουνό με τις τραγικές συνέπειες που όλοι ξέρουμε .
Τώρα στη συγκεκριμένη ερώτηση : Eάν κάνουμε την υπόθεση ότι η διάγνωση είναι η σωστή μπορεί η επιστήμη να προλάβει την τραγωδία ; Σίγουρα θα μπορούσε να εκτιμήσει την αυτοκτονικότητα εάν επισκεπτόταν ψυχίατρο εξ αιτίας της κατάθλιψης, εκτός από την περίπτωση που θα την έκρυβε με επιμέλεια , σε χρόνο όσο γίνεται κοντά στο συμβάν. Πιστεύω ότι η επιστήμη είναι αρκετά αδύναμη απέναντι σε περιπτώσεις όπως αυτές, ούτε μπορεί να υποθέσουμε ότι είναι δυνητικά επικίνδυνοι όσοι είχαν κατάθλιψη στο παρελθόν και να τους απαγορεύσουμε να εργάζονται σε εργασίες που έρχονται σε επαφή με άλλους ανθρώπους.
Αυτό που μπορεί και πρέπει να γίνεται είναι άλλα : Να βελτιωθούν οι περιοδικοί ψυχιατρικοί έλεγχοι σε όλες τις περιπτώσεις εργαζομένων που η εργασία τους περιέχει την διαχείριση άλλων ανθρώπων, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στις περιπτώσεις με αυτοκτονικότητα, πράγμα που δεν αποκλείει την επικινδυνότητα ,αλλά την περιορίζει .
Βελτιώνοντας σημαντικά κυρίως τις διαδικασίες ασφάλειας , όπου θα έχουμε καλύτερο έλεγχο : είναι εμφανές, ότι δεν είμαστε σίγουροι , ότι εάν δεν ήταν μόνος του ο Andreas Lubitz θα είχε δοκιμάσει να κάνει αυτό , αλλά είναι σίγουρο ότι θα είχε περισσότερες δυσκολίες από το να είναι μόνος του, με τα φαντάσματα του, στην καμπίνα του πιλοτηρίου.
