Ιωάννα Χαρμπέα: Μία κοινωνιολόγος μας μιλά για τη μοναξιά, την κρίση και πως την αντιμετωπίζουν οι Τρικαλινοί

«Η κρίση θα λειτουργήσει όχι ως ένα καράβι που θα μας βουλιάξει, αλλά σαν μια πυξίδα που θα μας κατευθύνει» μας λέει σε συνέντευξη που μας παραχώρησε

Η Τρικαλινή Ιωάννα Χαρμπέα είναι κοινωνιολόγος με ειδίκευση στην εγκληματολογία. Εδώ και πολλά χρόνια, από το 2004 για την ακρίβεια, εργάζεται  στη γνωστή κοινωνική «δομή βοήθεια στο σπίτι» του Δήμου Τρικκαίων. Η ίδια έρχεται καθημερινά σε επαφή με ανθρώπους της Γ΄ ηλικίας. Εδώ και πολλά χρόνια είναι ο άνθρωπός τους που ακούει το παράπονό τους. Τα τελευταία χρόνια επιστήμονες της ειδικότητάς της καλούνται να στηρίξουν όλο και περισσότερους ανθρώπους οι οποίοι λόγω κρίσης βιώνουν δεκάδες προβλήματα. Η κρίση έχει επηρεάσει και τους Τρικαλινούς (πως θα μπορούσε άλλωστε να συμβαίνει αλλιώς), παραδέχεται. «Όσο και να θέλουμε να ωραιοποιήσουμε την κατάσταση, όσο και να βλέπουμε τα καφέ της πόλης να είναι γεμάτα θα ήταν αδύνατο να δεχθούμε ότι η κρίση δεν έχει επηρεάσει και τους Τρικαλινούς» μας λέει σε συνέντευξη που μας παραχώρησε.

Η ίδια είναι άνθρωπος με ανησυχίες. Εκτός από κοινωνιολόγος είναι και συγγραφέας. Μάλιστα προσφάτως κυκλοφόρησε το βιβλίο της με τίτλο «ένοχες γόβες» (εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη).

 Συνέντευξη στη Βιβή Μαργαρίτη

-Ηλικιωμένοι και μοναξιά… Θλιβερές ιστορίες πίσω από κλειστές πόρτες;

-Η μοναξιά στην ηλικία άνω των 65 είναι δύσκολη κατάσταση. Οι ηλικιωμένοι είναι σαν τα μικρά παιδιά που ζητάνε στοργή, αγάπη, προσοχή. Αποτελούν μια ευάλωτη κοινωνική ομάδα. Το βοήθεια στο σπίτι είναι ένα πρόγραμμα που δίνει ζωή και χαρίζει χαμόγελα στα άτομα της Τρίτης Ηλικίας. Είναι εκείνη η ομπρέλα που ανοίγει για να προστατέψει τους μοναχικούς και ανήμπορους. Η μοναξιά είναι από μόνη μια θλιβερή ιστορία… Έχω γράψει πολλά άρθρα για τους ηλικιωμένους εκ των οποίων το: Θέλω να με θυμούνται πριν γίνω φωτογραφία, δώσμου ένα χέρι να πιαστώ, η Σοφία της τρίτης ηλικίας κ.α.

-Εσείς έρχεστε σε επαφή με παππούδες και γιαγιάδες που είναι εγκαταλελειμμένοι. Τι σας λένε;

-Τόσα χρόνια που εργάζομαι στο πρόγραμμα έχω ακούσει πάρα πολλές ιστορίες, καλές και άσχημες. Συνήθως θυμούνται τα παλιότερα χρόνια και συγκρίνουν το χθες με το σήμερα. Το μόνιμο παράπονο τους είναι ότι ενώ πρόσφεραν πολλά τώρα στα γηρατειά σπάνια τους θυμούνται. Βέβαια αυτό δεν ισχύει πάντα απλά μπορώ να το εξηγήσω ότι ίσως τη χρονική αυτή περίοδο νιώθουν οι ίδιοι πιο ευάλωτοι, λόγω προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζουν και νιώθουν μια ανασφάλεια. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν και ηλικιωμένοι που έχουν όμορφες ασχολίες όπως το διάβασμα, η καθημερινή ενημέρωση, ακόμα και η ασχολία τους σε κηπουρικές εργασίες εφόσον ζούνε σε χωριά..

-Πόσο η κρίση έχει επηρεάσει τους Τρικαλινούς;

–Όσο και να θέλουμε να ωραιοποιήσουμε την κατάσταση, όσο και να βλέπουμε τα καφέ της πόλης να είναι γεμάτα θα ήταν αδύνατο να δεχθούμε ότι η κρίση δεν έχει επηρεάσει και τους Τρικαλινούς. Οι περικοπές σε δραστηριότητες, ο περιορισμός των εξόδων σε είδη ένδυσης και διατροφής με κίνδυνο πολλών επιχειρήσεων να βρίσκονται στα όρια πτώχευσης ή να κλείνουν οριστικά δε γίνεται να περάσουν απαρατήρητα. Επίσης, η αύξηση αυτοκτονιών, η χρήση αντικαταθλιπτικών αποτελούν μια ακόμη σαφή ένδειξη της γενικότερης οικονομικής κρίσης και ασάφειας του τι μέλλει γενέσθαι.

-Απευθύνονται σε ειδικούς για στήριξη;

-Σίγουρα η στήριξη σε ειδικούς επιβάλλεται και απευθύνονται εφόσον το αποδεχθούν ότι υπάρχει πρόβλημα. Αλλά ακόμη και εδώ η κρίση λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας για να επισκεφτούν κάποιον ειδικό, ίσως το θεωρούν και πολυτέλεια σε δύσκολες εποχές. Πάντως σύμφωνα με κοινωνικές έρευνες έχουν αυξηθεί οι επισκέψεις σε ψυχολόγους και ψυχιάτρους. Επίσης, κοινωνιολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί έχουν να επιτελέσουν πολύ δουλειά τόσο όσον αφορά την ψυχοκοινωνική τους στήριξη, όσο κι έμπρακτα με την καταβολή προϊόντων που χορηγούνται σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες από δομές όπως το κοινωνικό φαρμακείο και το κοινωνικό ιατρείο.

-Τα οικονομικά προβλήματα οδηγούν σε ψυχολογικά προβλήματα;

-Η οικονομία αποτελεί τη βάση της κοινωνίας αν δεν πατάμε λοιπόν σε γερή βάση τρίζει ολόκληρο το οικοδόμημα. Ο καθημερινός αγώνας για την επιβίωση, το ενδεχόμενο της ανεργίας (αν δεν έχει συμβεί ήδη), οι ολοένα αυξανόμενοι φόροι, το αβέβαιο και θολό μέλλον, οι ευθύνες και υποχρεώσεις για το μεγάλωμα των παιδιών (Έχουμε ακούσει ακόμα και για παιδιά που λιποθυμάνε από την πείνα). Όλα αυτά λοιπόν δεν είναι δυνατό να μην έχουν αντίχτυπο στο σώμα και στο μυαλό του ανθρώπου. Κάθε λογικός άνθρωπος θα νιώθει εκτεθειμένος σε υποβάθμιση  της ποιότητας ζωής του. Οι πιο δυνατοί χαρακτήρες το παλεύουν κάπως οι πιο αδύναμοι όμως δε μπορούν πάντα να το διαχειριστούν, όλα αυτά τα προβλήματα που βιώνουν τους οδηγούν σε ψυχολογικά προβλήματα, ίσως ακόμα και σε αυτοκτονίες.

-Πως μπορούμε να ξεπεράσουμε όσο πιο ανώδυνα γίνεται την κατάσταση;

–Δυστυχώς δεν υπάρχει ακριβής συνταγή γι αυτό. Η συνταγή ίσως είναι να κατανοήσουμε ότι εκείνα που έχουν αξία στη ζωή είναι η υγεία και η αγάπη. Αγάπη για τον εαυτό μας, για ότι κάνουμε, αγάπη για το συνάνθρωπο μας. Αν και ακούγεται λίγο άσχημο ίσως και να ήταν αναγκαίο να φτάσουμε ως εδώ για να εκτιμήσουμε αξίες της ζωής που ξεχάσαμε, αξίες που θάψαμε στο κυνήγι της ευτυχίας, στο κυνήγι της αφθονίας των υλικών αγαθών ξεχνώντας όμως ότι η ευτυχία βρίσκεται στις μικρές χαρές της καθημερινότητας και στα απλά πράγματα. Θέλω λοιπόν να πιστεύω ότι η κρίση θα λειτουργήσει όχι ως ένα καράβι που θα μας βουλιάξει αλλά σαν μια πυξίδα που θα μας κατευθύνει σε τρόπους ενεργοποίησης καινοτόμων ιδεών και επιστράτευσης δυνάμεων ώστε να παλέψουμε για ένα καλύτερο αύριο. Η ζωή είναι συνυφασμένη με το ρήμα αγωνίζομαι. Αναθεωρούμε λοιπόν και προσαρμόζουμε τις ζωές μας ενόψει των νέων δεδομένων. Μην ξεχνάμε ότι η κοινωνία είναι σαν το σίδερο που αν στραβώσει πολύ τότε πρέπει να λιώσει για να ξαναγίνει όπως πριν.

-Τα παιδιά πως μπορούμε να τα προφυλάξουμε;

-Τα παιδιά είναι και εκείνα μια ευαίσθητη κοινωνική ομάδα. Εγώ τα ονομάζω πλαστελίνες της κοινωνίας μας, γιατί πιστεύω ότι η παιδική ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο για ολόκληρη τη μετέπειτα ζωή τους. Η υγεία τους  σωματική αλλά και η ψυχοσυναισθηματική εξαρτάται σε μέγιστο βαθμό από την παιδική ηλικία και τα βιώματα αυτής. Κατά την δική μου άποψη τα παιδιά δε θα πρέπει να τα αφήσουμε έξω από την πραγματικότητα. Βέβαια τα παιδιά είναι πανέξυπνα καταλαβαίνουν πολύ καλά τι γίνεται αλλά ακριβώς επειδή ως τώρα ίσως να είχαν συνηθίσει αλλιώς δύσκολα στερούνται πράγματα, ιδιαίτερα μάλιστα όταν τα ίδια πράγματα συνεχίζει να τα αγοράζει κάποιος φίλος τους. Τι γίνεται λοιπόν τότε; Εξηγούμε στα παιδιά με απλά λόγια τις ανάγκες και τις δυνατότητες της οικογένειας χωρίς να αποκρύπτουμε το οικονομικό πρόβλημα. Αλλά το σημαντικό είναι να μην αφήνουμε κενά στο παιδί. Δηλαδή μπορεί ένας πατέρας να μη μπορεί να αγοράσει στο παιδί το ακριβό τάμπλετ που έχει ο φίλος του αλλά την ώρα εκείνη που θα ανάλωνε με το τάμπλετ θα μπορούσε να πάει πχ με το γιό του να παίξουν ποδόσφαιρο. Τα παιδιά εκείνο που θέλουν είναι πάνω από όλα να ασχολούνται οι γονείς μαζί τους.

-Τα Τρίκαλα είναι μία ανθρώπινη πόλη για να ζει κάποιος;

–Τα Τρίκαλα είναι μια από τις καλύτερες επαρχιακές πόλεις με πολύ πράσινο, πολλά ποδήλατα και δίνει σε μικρούς και μεγάλους τη δυνατότητα ανάπτυξης πολλών δραστηριοτήτων τόσο αθλητικών όσο και πνευματικών.

-Εκτός από κοινωνιολόγος είσαστε και συγγραφέας. Πως πήρατε την απόφαση να ασχοληθείτε με τη  συγγραφή;

–Η ενασχόληση μου με την συγγραφή δεν ήρθε τόσο τυχαία. Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου πάντα μου άρεσε να αποτυπώνω τις σκέψεις γραπτά. Από το 2004 άρχισα να αρθρογραφώ στην εφημερίδα «Έρευνα» του νομού Τρικάλων και μετά ακολούθησαν και άλλες, όπως και η αρθρογραφία μου σε site. Έφτασα σε σημείο η αρθογραφία μου να είναι τόση συχνή ώστε πρόσεξαν τα γραφόμενα μου εφημερίδες και  μεγάλα site της Αθήνας και μου πρότειναν να γίνω σταθερή αρθογράφος και σε αυτά. Επειδή λοιπόν είχα συγκεντρώσει αρκετό υλικό από κοινωνικά άρθρα και είχα και μια στήλη με τίτλο κοινωνικά φτερουγίσματα στον Παλμό της Γλυφάδας όνειρό μου ήταν να εκδώσω κάποια στιγμή συγκεντρωτικά τα άρθρα σε ένα βιβλίο με τον ίδιο τίτλο. Απευθύνθηκα τότε σε κάποιους εκδοτικούς οίκους αλλά μου είπαν ότι το καλύτερο  ήταν να γράψω κάποιο μυθιστόρημα ή ένα παραμύθι. Δεδομένου ότι αυτά έχουν πέραση. Τότε μου φάνηκε απίθανο. Όμως τελικά η ζωή σε πάει εκεί όπου ανήκεις… Πριν δύο χρόνια λοιπόν περίπου άρχισα να λέω ένα παραμύθι στη μικρή μου ανεψιά. Της μικρής της άρεσε πολύ και μου είπε ότι θα ήθελε πάρα πολύ να το δει σε βιβλίο με εικόνες. Αυτό ήταν! Το μικρόβιο της συγγραφής πήρε σάρκα και οστά το πρώτο μου βιβλίο παραμύθι εκδόθηκε πέρυσι το Νοέμβρη με τίτλο : Η απόχη της Ανδριάνας. Μετά  από παρότρυνση φίλων δοκίμασα τις δυνατότητες μου και σε κοινωνικό ψυχολογικό μυθιστόρημα με τίτλο: Ένοχες γόβες.

-Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια;

–Έχω ήδη έτοιμο το τρίτο βιβλίο που θα εκδοθεί μέσα στον Οκτώβρη είναι ένα παραμύθι με τίτλο: Ζαφειρένια η κόρη του πυροσβέστη και αφορά το σχολικό εκφοβισμό. Επίσης, έχω ήδη έτοιμα και άλλα βιβλία και συνεχίζω να συγγράφω.

-Πώς νιώθετε όταν συγγράφετε;

–Όταν γράφω δε σκέφτομαι τίποτα, το χέρι τρέχει να προλάβει τις σκέψεις που τις αποτυπώνω στο χαρτί ή στο λαπτοπ. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει συγγραφέας που κάθεται και σκέφτεται τι θα γράψει. Οι σκέψεις έρχονται σωρηδόν και η μια διαδέχεται την άλλη πολύ γρήγορα. Και εσύ ο ίδιος ο συγγραφέας είσαι και εσύ μέσα στις σκέψεις σου και στον κόσμο που περιγράφεις έτσι κατορθώνεις όταν διαβάζει κάποιος τα γραφόμενα να ζει όσα περιγράφεις μέσα από πολλές εικόνες.

-Κλείστε με μια αγαπημένη  πρόταση τη συνέντευξη μας.

-Πιάσε την αστραπή στο δρόμο σου άνθρωπε

 Δώσε της διάρκεια μπορείς!

 Ένα αγαπημένο μου γνωμικό από τον Οδυσσέα Ελύτη

  Ευχαριστώ!

Ένοχες γόβες

Οι ένοχες γόβες είναι ένα σύγχρονο κοινωνικό ψυχολογικό μυθιστόρημα που μιλάει για πολλά κοινωνικά θέματα. Ο Χρήστος ο  ήρωας του βιβλίου είναι ένας καταπιεσμένος άντρας με ηθικές αξίες, περνάει δύσκολα παιδικά χρόνια και έχει άσχημα βιώματα. Στην πορεία της ζωής του γνωρίζει τη Σίλβια μια όμορφη , ξανθιά κοπέλα που του θυμίζει τη μεγάλη του αγάπη τη θάλασσα. Η ομορφιά της τον μαγεύει και την ερωτεύεται. Όταν όμως γεννιέται ο άνθρωπος η μοίρα παίρνει στυλό και χαρτί κάθεται πάνω από την κούνια και γράφει τη μοίρα του. Όταν ο άνθρωπος της χαμογελά τότε γράφει καλά πράγματα γι αυτόν. Ο  Χρήστος  όμως από όσο θυμάται τον εαυτό του σπάνια χαμογελούσε. Άραγε η μοίρα τι του επιφυλάσσει; Και αυτές οι κόκκινες γόβες με το τόσο ζωηρό έντονο κόκκινο χρώμα που μοιάζει με αίμα τι ρόλο θα παίξουν στη ζωή του; Θα τον λυτρώσουν  ή θα τον δικάσουν να υποφέρει μια ζωή; Ξεχνά ποτέ ο άνθρωπος τα άσχημα; Ή τα θυμάται για πάντα; Οι ενοχές φεύγουν ή μένουν; Και γιατί είναι ένοχες οι γόβες; Είναι ποτέ ένοχα τα άψυχα αντικείμενα; Ποια είναι η σχέση του Χρήστου με τις γόβες; Γιατί τις θεωρεί δικές του; Πολλά ερωτήματα σε ένα βιβλίο με κοινωνικά μηνύματα ερωτήματα που θα απαντηθούν μόνο αν το διαβάσετε.

Οι ένοχες γόβες για την πόλη των Τρικάλων διατίθενται από το βιβλιοπωλείο του Κωνσταντίνου Τσιοπελάκου Ασκληπιού 15. Υπάρχει επίσης στα συνεργαζόμενα βιβλίοπωλεία με τις εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη  και μπορεί και κάποιος που ασχολείται με το ίντερνετ να το παραγγείλει διαδικτυακά ή στα public.