Μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδρομή πραγματοποίησε ο Ελληνοιταλικός Σύνδεσμος Φιλίας και Συνεργασίας, υπό την επιτυχή καθοδήγηση του Προέδρου του κ. Νικ. Ευθυμιάδη από 13 έως 22 Νοεμβρίου στην Νότιο Ιταλία.
Γράφει ο Ιωάννης Ξηρός
Σ’αυτήν έλαβε μέρος και ο γράφων, μέλος του ΕΟΣ Αχαρνών, του ΣΠΟΡΤ Τρικάλων και του Συλλόγου Δρομέων Τρικάλων.
Η εκδρομή ήταν ταυτόχρονα και μια ελληνική συμμετοχή στις εκδηλώσεις ”ΟΙ ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΚΥΜΗΣ”που εκείνες τις ημέρες διοργάνωνε η Ιταλική Φιλελληνική Εταιρεία και ο γνωστός φιλέλλην Δήμαρχος του Pozzuolli,ο καθηγητής κ.Marco Caldi.Εκτός από τον καθαρά τουριστικό και πολιτιστικό χαρακτήρα της εκδρομής,η τελευταία είχε και τον χαρακτήρα του προσκυνήματος σε μια από τις αρχαίες αλησμόνητες πατρίδες του Ελληνισμού,όπου ακόμη κάποιοι λίγοι ομιλούν μια παραφθορά της ελληνικής,ονομάζονται Γκρεκάνοι ή Γκρίκοι και τα χωριά τους εμείς τα ονομάζουμε ελληνόφωνα.
Η εκδρομή άρχισε με περιήγηση στα ερείπια της αρχαίας ρωμαικής πόλης της Πομπηίας,τέλεια διατηρημένης,λόγω της στάχτης και λάβας που την σκέπασε κατά την έκρηξη του Βεζούβιου το 69μ.Χ.Η έκρηξη σκότωσε ανθρώπους και ζώα με τα δηλητηριώδη αέρια που απελευθέρωσε,πλην όμως η ηφαιστειακή τέφρα άφησε ανέπαφες τις κατασκευές.Η πρώτη ανακάλυψη της θαμένης πόλης έγινε τυχαία το 1592 κατά την διάρκεια κατασκευής υπόγειου υδραγωγείου.Η Πομπηία μας δίνει τέλεια μια εικόνα του τρόπου ζωής μιας ευημερούσας πόλης κατά την ρωμαική περίοδο.Μας αποδεικνύει επίσης τον ύψιστο βαθμό εξελληνισμού της τέχνης στον ρωμαικό κόσμο,όπως αυτή αποτυπώνεται στις τοιχογραφίες και στα έργα τέχνης που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης,πράγμα που αποδεικνύει οτι η ”ηττημένη Ελλάς έφερε τας τέχνας στο αγροίκο Λάτιο”,εγκαινιάζοντας μια μακραίωνη περίοδο συνεργασίας μεταξύ δύο σπουδαίων αρχαίων λαών,του ελληνικού και του ιταλικού,η οποία άλλαξε όλον τον αρχαίο κόσμο με τον ελληνορρωμαικό πολιτισμό.
Η ίδια η περίφημη και χιλιοτραγουδισμένη Νάπολη,η αρχαία ελληνική Παρθενόπη των Κυμαίων,πόλις ελληνική και αργότερα ελληνορρωμαική,κράτησε τον ελληνικό χαρακτήρα της για αιώνες και μέχρι την οριστική αποχώρηση του Βυζαντίου από εκεί τον 11ο αιώνα.Ακόμη όμως και σήμερα η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα λέγεται Παρθενόπη και οι οπαδοί Παρθενοπαίοι(Partenopei),πράγμα που αποδεικνύει οτι ουδείς λαός ξεχνά τις λαμπρότερες σελίδες της Ιστορίας του.Πριν αποχαιρετήσουμε την Νάπολη,αρκετοί από την ομάδα ανεβήκαμε μέχρι τον κρατήρα του Βεζούβιου σε μια πορεία 3 ωρών την 16 Νοεμβρίου.
Το οδοιπορικό συνεχίστηκε στο πανέμορφο και κοσμοπολίτικο Κάπρι(Κάπρος,ελληνική αποικία) και στην εντυπωσιακότατη Costiera Amalfitana με τα πασίγνωστα θέρετρα Αμάλφι, Σορέντο, Πολιτάνο και κατάληξη στο Σαλέρνο,τελευταία έδρα το 1944 της εξόριστης ελληνικής Κυβερνήσεως,ο Τελευταίος Σταθμός,του γνωστού ποιήματος του Σεφέρη,πριν καταφθάσει στην ελεύθερη Ελλάδα.
Την 18 Νοεμ. επίσκεψη στην λεγόμενη Καπαδοκία της Μεσογείου,την Ματέρα,πόλη-μνημείο της UNESCO.Αυτό που κάνει την Ματέρα ξεχωριστή είναι η εκτεταμένη σειρά σπηλαίων,μετασχηματισμένων σε κατοικίες με πόρτες και παράθυρα από μεσαιωνικούς Βενεδικτίνους μοναχούς με εκκλησίες και αυτόνομα κελιά,διακοσμημένων με βυζαντινά στοιχεία και τοιχογραφίες.Στην συνέχεια το Τάραντο,ο αρχαίος ελληνικός Τάρας,σταθερή βάση των Λακεδαιμονίων στην Ν.Ιταλία με ενδιαφέρον αρχαιολογικό μουσείο και μεσαιωνικά κάστρα.
Η συνέχεια ήταν ένα οδοιπορικό σε πόλεις και κωμοπόλεις που σε πείσμα αιώνων και κατακτητών διατήρησαν τα ελληνικά τος ονόματα,Γκαλατίνα,Γκαλίπολι,Οτράντο(η αρχαία Υδρούς),όπου υπάρχουν πολλοί ελληνόφωνοι.Στην Στερνατία(εκ του στέρνου)ελληνόφωνοι μας ξενάγησαν στο παλαιό ελαιοτριβείο και στο Καλιμέρα ο τοπικός Σύλλογος Ελληνοφώνων μας επιφύλαξε μια ωραία εκδήλωση με γκρεκάνικα τραγούδια.
Η εκδρομή έκλεισε με το Άλμπερο Μπέλο,όμορφο χωριό με σκεπές σε σχήμα τρούλου,κατοικούμενου από απογόνους Αλβανών που μετά την ήττα του Σκεντέρμπεη από τους Οθωμανούς κατέφυγαν στην Ιταλία τον 15ο αιώνα και το Λέτσε,το αρχαίο Αλήσιον των Ελλήνων,την λεγόμενη Φλωρεντία του Νότου.
H Iστορία της Ν.Ιταλίας δεν μπορεί να κατανοηθεί χωρίς την ελληνική περίοδο.Αυτή άρχισε τον7ο αιώνα π.Χ. με την ίδρυση αποικιών και τερματίστηκε το 1071 με την εκδίωξη των Βυζαντινών από τους Νορμανδούς.Οι Έλληνες επί αποικιοκρατίας και επί ρωμαικής περιόδου ήταν πάντα δύναμη πολιτιστική και ποτέ κατακτητική.Δεν είναι τυχαίο που οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες στον ελληνόφωνο ιταλικό Νότο εμορφώνοντο και έκτιζαν τις εξοχικές τους κατοικίες.Όταν οι βάρβαροι Γότθοι(Γερμανική φυλή)κατέκτησαν την Ιταλία τον 6ο αιώνα,Έλληνες από τον Νότο και την Ανατολή έσπευσαν να την απελευθερώσουν.Κατά την κρατούσα αντίληψη,οι ελληνόφωνοι Γκρεκάνοι είναι απόγονοι Βυζαντινών μάλλον και όχι Αρχαίων Ελλήνων.Δυστυχώς το Σχίσμα των Εκκλησιών το 1056 διεχώρισε όχι μόνο τις καρδιές,αλλά και τα πολιτικά συμφέροντα των Αυτοκρατόρων Κωνσταντινούπολης και Παπών Ρώμης.Οι νέοι εκλεκτοί του Πάπα,οι Νορμανδοί,κυρίαρχοι του Νότου, φρόντισαν σε συμβολικό επίπεδο να τονίσουν την παπική ανωτερότητα.Οι νέοι ναοί των Καθολικών βλέπουμε στον ιταλικό Νότο να είναι ογκώδεις και μεγαλοπρεπέστεροι των πιστών της Ορθοδοξίας.Μακρυά από το εθνικό κέντρο,οι ελληνόφωνοι ορθόδοξοι ήταν θέμα χρόνου να συμπλεύσουν με τον νέο κυρίαρχο και να μεταστραφούν προς τον Καθολικισμό με παράλληλη υποχώρηση της ελληνικής γλώσσας.Είναι θαύμα που ακόμη ομιλείται έστω και από ελάχιστους αυτή η γλώσσα σ’αυτήν την χαμένη πατρίδα.
Η Ν.Ιταλία δεν είχε τις καλύτερες των τυχών όταν έφυγε από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία το 1060.Η αμφισβήτηση της πολιτικής εξουσίας του Πάπα από τους Νορμανδούς και στην συνέχεια το 1194 από τον σικελικό κλάδο της Δυναστείας των Χοχενστάουφεν,διαδόχους των Νορμανδών με επιγαμία (Χοχενστάουφεν,ηγεμόνες της Αγίας Ρωμαικής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους,κράτος εικονικό,λόγω της πολυδιάσπασής του)οδήγησε τους Πάπες στην απόφαση να ξεφορτωθούν τους Γερμανονορμανδούς και να καλέσουν ως διεκδικητές του Νότου την γαλλική Δυναστεία των Ανζού(Ανδεγαυοί) το 1266,η τυραννική εξουσία των οποίων κράτησε 2 αιώνες,οπότε Ισπανοί Αραγωνέζοι πάλι με παπική ανάμιξη το 1442 κατέλαβαν όλη την Ν.Ιταλία και Σικελία.Η ισπανική κυριαρχία πέρασε από διάφορες φάσεις,οπότε ο βασιλιάς Ουμβέρτος του Μιλάνου με την βοήθεια του Γκαριμπάλντι το 1860 εξεδίωξε την τελευταία δυναστεία των Ισπανών Βουρβώνων και ενοποίησε την Ιταλία σε ένα κράτος.
Η πλούσια Νάπολη έδωσε στο νέο κράτος 440 εκατ.λίρες,ενώ όλη η υπόλοιπη Ιταλία δεν είχε τότε πάνω από 110 εκατ. λίρες.Αποτελεί ιστορική αδικία το οτι οι βασιλείς έδωσαν με τα λεφτά αυτά αναπτυξιακή ώθηση στον ιταλικό Βορρά με αποτέλεσμα ο Νότος να παραμείνει ως και σήμερα καθυστερημένος.Ακόμη χειρότερα ήταν τα αποτελέσματα των συνεχών κατακτήσεων σε κοινωνικό επίπεδο.Η σικελική Μαφία και η καλαβρέζικη Καμόρα ξεκίνησαν ως επαναστατικές λα’ι’κές εστίες εναντίον των αλλεπάλληλων ξένων κατακτητών,πλην όμως επιζούν ακόμη ως εγκληματικές οργανώσεις.
Επανερχόμενος στους ελληνόφωνους αδελφούς και κλείνοντας το άρθρο,ας γνωρίζει ο αναγνώστης οτι η ανάγκη καλών διαχρονικών σχέσεων με την Ιταλία και η εγγενής αδυναμία του νεοελληνικού κράτους ουδέποτε επέτρεψαν το εθνικό κέντρο να υιοθετήσει αυτούς τους ανθρώπους.Ούτε ελληνικά σχολεία υπάρχουν ,ούτε Σχολές Ελληνικών Σπουδών στα Πανεπιστήμια,πλην ίσως κάποια στο Παλέρμο.Η ελληνική παραφθαρμένη γλώσσα χάνεται,όπως οι ίδιοι οι Γκρεκάνοι παραδέχονται.Η Ιστορία μας αφήρεσε μια ακόμη πατρίδα εκεί,χωρίς όμως αυτή την φορά να μπορούμε να κατηγορήσουμε κανέναν.Οι ίδιοι οι νότιοι Ιταλοί όμως γνωρίζουν και δέχονται οτι άφθονο ελληνικό αίμα κυλά στις φλέβες τους,δείχνουν με υπερηφάνεια τα αρχαία μνημεία των Ελλήνων και κρατούν τα αρχαία ονόματα στις οδούς και σε ολόκληρες περιοχές,αναγνωρίζοντας με τον καλύτερο τρόπο ποια ήταν πραγματικά η χρυσή εποχή της Ιστορίας τους.
Συνιστώ εντόνως ένα πολιτιστικό ταξίδι εκεί,ως προσκύνημα στην Μεγάλη Ελλάδα.
