Γράφει ο Δημήτρης Παπαθανασίου, Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Τρικκαίων
Επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Φυσάει Κόντρα για την Ανατροπή»
Χρόνια τώρα διαπιστώνουμε ότι η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τη χειρότερη κοινωνική , οικονομική και θεσμική κρίση της μεταπολιτευτικής της ιστορίας, στη διάρκεια της οποίας οι μνημονιακές πολιτικές έχουν ισοπεδώσει την αυτοδιοίκηση, που μπήκε στο στόχαστρο δύο αλληλένδετων πολιτικών σχεδιασμών, τόσο του «Καλλικράτη» , όσο και των αλλεπάλληλων μνημονίων, με αποτέλεσμα να υποστεί βαρύτατα πλήγματα τόσο ως προς την οικονομική της αυτοτέλεια όσο όμως και ως προς την υπόσταση της και τη δημοκρατική της λειτουργία.
Η κρίση αυτή στην Τ.Α. γιγαντώθηκε μέσα από το τρίτο μνημόνιο, που οδήγησε στην ολική κατάρρευση των ΚΑΠ, στην αποδυνάμωση κάθε χρηματοδοτικού εργαλείου και συνεχίζεται ολοένα και με πιο εντατικούς ρυθμούς, αφού οι παρακρατηθέντες πόροι ξεπερνούν τα 10 δις ευρώ.
Η κυβέρνηση αθετώντας και τις προγραμματικές δεσμεύσεις της, αρνείται κάθε διάλογο για αναγνώριση της παρακράτησης καθώς και οποιασδήποτε ρύθμισης για τις οφειλές αυτές, καταπατώντας κάθε συνταγματική της υποχρέωση. Όσοι την ακολουθούν στον μνημονιακό της κατήφορο για τις επιλογές της στο χώρο της Τ.Α σωπαίνουν, συναινώντας στην πολιτική αυτή.
Ταυτόχρονα η αποστέρηση των τοπικών κοινωνιών από ανεκτίμητα κοινωνικά αγαθά, όπως η ενέργεια, ο αιγιαλός, οι υποδομές, το νερό κ.λ.π. αποτελεί θεμελιώδη επιδίωξη της κυβέρνησης και των δανειστών, οδηγώντας στην ουσιαστική κατάργηση της αυτοδιοίκησης σε κρίσιμους τομείς της καθημερινότητας .
Σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο το τελευταίο διάστημα με πρωτοβουλία της κυβέρνησης άνοιξε το θέμα του «νέου θεσμικού πλαισίου για την αυτοδιοίκηση» και μάλιστα με πρόθεση να γίνει νόμος ως τα τέλη Νοέμβρη. Από τα κείμενα που έχουν δοθεί μέχρι στιγμής από το υπουργείο εσωτερικών και τις επιτροπές που έχουν συσταθεί δεν υπάρχει πολιτική βούληση για αμφισβήτηση των μνημονίων και ανατροπή του «Καλλικράτη». Οι εισηγήσεις του υπουργείου κινούνται στο γενικότερο σχεδιασμό εφαρμογής των μνημονίων, των δεσμεύσεων της κυβέρνησης για συνεχή και αυξανόμενο περιορισμό των κοινωνικών δαπανών. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατάργηση των κοινωνικών δομών για την «αντιμετώπιση της φτώχειας» .
Το χειρότερο είναι ότι το τελευταίο διάστημα έχουν πληθήνει οι απόψεις και οι αντίστοιχες προτάσεις για την δήθεν «αυτοτέλεια» της Τ.Α. χρησιμοποιώντας αποκλειστικά στο εξής ίδιους πόρους, αφού το κράτος όπως ισχυρίζονται δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο προτείνεται να δοθεί εξ’ ολοκλήρου ο αντιλαϊκός και αντισυνταγματικός φόρος ΕΝΦΙΑ στην Τ.Α ενεργοποιώντας δικούς της μηχανισμούς είσπραξης.
Καθίσταται λοιπόν σαφές ότι πληθαίνουν οι προσπάθειες νεοφιλελεύθερης έμπνευσης και εφαρμογής που θα οδηγήσουν τις υπηρεσίες των δήμων σε πλήρη ιδιωτικοποίηση με πρόσθετα βάρη στους δημότες, με τη παράλληλη μετατροπή των υπηρεσιών των δήμων σε καθαρά φορομπηχτικούς μηχανισμούς. Η δημοτική αρχή Παπαστεργίου ήδη τις εφάρμοσε μέσα από τις κατασχέσεις των τραπεζικών λογαριασμών των δημοτών, αλλά και τον καταλογισμό υψηλών οικονομικών ανταλλαγμάτων σε ερασιτεχνικά σωματεία για τη χρήση των αθλητικών εγκαταστάσεων .
Είναι ξεκάθαρο ότι όποια αλλαγή στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της Τ.Α προϋποθέτει ανατροπή των μνημονίων και των μνημονιακών πολιτικών που εφαρμόστηκαν και εφαρμόζονται και στην Τ.Α, προϋποθέτει συνολικά αντικατάσταση του «Καλλικράτη», αφού ο συγκεκριμένος νόμος σχεδιάστηκε εξαρχής με άξονα τις νεοφιλελεύθερες κατευθύνσεις για λιτότητα και «λιγότερο κράτος». Λιγότερο κράτος στις κοινωνικές παροχές και υπηρεσίες, αλλά περισσότερο κράτος όσον αφορά στον γραφειοκρατικό κεντρικό έλεγχο.
Για να προωθηθεί ένα νέο θεσμικό πλαίσιο που έχει πραγματικά ανάγκη η Τ.Α και οι δημότες, προϋπόθεση είναι η οικοδόμηση ενός κοινωνικού μετώπου αντίστασης, αλληλεγγύης και ανατροπής των μνημονιακών δεσμεύσεων από την αυτοδιοίκηση, τους εργαζόμενους και τις τοπικές κοινωνίες.
Ο ριζικός επαναπροσδιορισμός της αυτοδιοίκησης δεν μπορεί παρά να αποτελεί μία συστηματική προσπάθεια στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της δημοκρατίας, της κοινωνικής συμμετοχής και της όξυνσης της πολιτικής έκφρασης και δράσης.
Σε αυτήν την κατεύθυνση είναι αδήριτη ανάγκη η ψήφιση ενός νέου Νόμου – Πλαίσιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση στον οποίο θα διασφαλίζονται:
- Η χωροταξική αποκλιμάκωση των ΟΤΑ ώστε αφενός να καλυφθεί το τεράστιο σημερινό έλλειμμα πρωτογενούς δημοκρατίας και αφετέρου οι ΟΤΑ να γίνουν πιο αποτελεσματικοί προς όφελος της κοινωνικής πλειοψηφίας.
- Η αποκέντρωση και ο σαφής επιμερισμός των αρμοδιοτήτων κάθε επιπέδου διοίκησης
- Η επαρκής και επακριβής κατανομή των πόρων
- Ο βαθύς εκδημοκρατισμός της λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Οι Δήμοι θα πρέπει να είναι συν-διαμορφωτές και διαχειριστές του κοινωνικού κράτους. Η τοπική πολιτική εξουσία και διοίκηση θα μπορεί να παρεμβαίνει και να απαντά αποτελεσματικά στα προβλήματα της καθημερινότητας του πολίτη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το σύνολο των τομέων που αφορούν κοινωνικές δράσεις – κοινωνική συνοχή, χωροταξία, περιβάλλον, χρήσεις γης, τοπική ανάπτυξη, σχέσεις διοικητικής μορφής Δημοσίου – πολίτη θα περάσουν στην αρμοδιότητα των Δήμων, στο πλαίσιο ενός ενιαίου, ισόρροπου, εθνικού και περιφερειακού σχεδιασμού.
Ο πιο κρίσιμος όμως παράγοντας είναι η εξασφάλιση της οικονομικής επάρκειας και αυτοτέλειας των ΟΤΑ. που θα πρέπει να διαπερνά το «νέο πολιτικό συμβόλαιο» μεταξύ κράτους και Τ.Α., στο οποίο θα προσδιορίζονται ως δύο διακριτοί ισότιμοι πόλοι ενός ενιαίου πολιτικού και διοικητικού συστήματος.
Η άρρηκτη σχέση ανάμεσα στους πόρους και στις αρμοδιότητες πέρα από εχέγγυο θεσμικής αυτοτέλειας και οικονομικής βιωσιμότητας των ΟΤΑ, λειτουργεί και ως δικλείδα ασφαλείας απέναντι στα σχέδια μετατροπής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε αποκεντρωμένο φοροεισπρακτικό μηχανισμό.
Για αυτό το σκοπό θα απαιτηθεί βαθύς εκδημοκρατισμός ώστε να λειτουργήσει η άμεση δημοκρατία και η συλλογική ευθύνη και να απορριφθούν οι μονοπρόσωπες, συγκεντρωτικές εκτελεστικές εξουσίες, να προβλεφθούν οι συμμετοχικοί θεσμοί και παρεμβάσεις ως αναπόσπαστο και δομικό συστατικό μέρος της θεσμικής και πολιτικής λειτουργίας της ΤΑ., να εφαρμοστεί η απλή αναλογική σε όλα τα επίπεδα εκλογής και αντιπροσώπευσης, διότι το υφιστάμενο εκλογικό σύστημα που αποδίδει τα 3/5 των εδρών στον συνδυασμό που πλειοψήφησε αλλοιώνει την αναλογική αντιπροσώπευση, ώστε με άλλα λόγια να επιτευχθεί η ουσιαστική και τυπική αναβάθμιση των συλλογικών οργάνων και να καταστούν χώροι επεξεργασίας και λήψης όλων των αποφάσεων , αλλά και ελέγχου της υλοποίησής τους.
Πρωτεύουσα προϋπόθεση για να οδηγηθούμε σε αυτό το νέο «πολιτικό συμβόλαιο» κράτους –αυτοδιοίκησης, βαδίζοντας πάνω στα αριστερά προτάγματα και όχι ακολουθώντας τις γραφειοκρατικές διαδρομές των υπουργείων , είναι η όσο το δυνατό μεγαλύτερη εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών και η μαζικοποίηση της συμμετοχής των πολιτών στις αυτοδιοικητικές διεργασίες. Χωρίς αυτούς τους απαραίτητους όρους, το μέλλον στην τοπική αυτοδιοίκηση προδιαγράφεται σκοτεινό.
